Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Додека со неверување им се восхитувавме на една колонија кактуси која што успеала да пркне на повеќе од 1.500 метри височина, од спротивната страна на тесната, планинска патека со брзање ни приоѓа жена, нервозно трудејќи се да скроти две весело растрчани дечиња. Предупредувањето беше јасно, иако дадено со помош на гестикулација: не се задржувајте на овој дел од патот, раздивени камења од џиновската карпа над нас можат да завршат на патеката во било кој момент.
Се чини дека восхитот кон планинските кактуси не спречи да сфатиме дека патеката всушност поминува низ траорно свлечиште, првото од 32 активни свлечишта низ кои моравме да поминеме два пати, на патот кон и назад од нашата дестинација. Лизгањето на земјиштето на падините на Хималаите во националниот парк Лангтанг е резултат од земјотресот во април 2015-тата година, кој уништи многу села и целосно ги затвори планинарските патеки во овој регион.
Ова што следува не е само приказна за убавините на непалските Хималаи, туку и приказна за секојдневието на луѓето кои што живеат на местата кои за нас останатите претставуваат бегство од бучните градови. Фотографиите се направени во текот на две посети (април 2016-та и април 2017-та година) на националниот парк Лангтанг, од две различни страни, кој се наоѓа северно од Катманду, на границата помеѓу Непал и Тибет. На 25-ти април оваа година ќе навршат две години од земјотресот кој го погоди Непал, две години откако Хималаите одземаа голем дел од животите кои ги ги овозможуваат со векови.
Се надевам дека низ овие фотографии и текст ќе успеам да ги отсликам понизноста која што ја чувствувам кон планината, како и почитта и благодарноста што ја имам кон сите оние што ги сретнав таму и кон сите оние со кои чекорев со денови, обидувајќи се не само да ја восприемам магијата на овој дел од светот, туку и да се обидам да понесам со себе дел од мудроста на децата на планината.
1.Се разбудивме рано за да го посведочиме изгрејсонцето. Снегот кој паѓаше нежно и тивко како молитва минатата ноќ, ги восприема првите сончеви зраци над селото Кјанзин Гомпа (3.890м).
2.Кјанзин Гомпа (3.890м) прегрнато од Хималаите и два глечера во позадината. Куќарката во преден план е една од ретките кои што успеаа да го издржат земјотресот, додека мнозинството од куќите во селото се нови.
3.Пасанг Лама успева сам да ја одржува својата колиба во Лоребина Јак, село кое се наоѓа на 4.000 метри височина. Во селото по земјотресот се останати само две куќички, меѓу кои и неговата. Кога го прашав дали е роден таму, ми одговори дека селото во кое што е роден повеќе не постои, така што може да се каже дека во оваа куќарка се родил по втор пат. Не сакаше да зборува повеќе за земјотресот, па наместо тоа ме научи неколку стихови од детска песна на јазикот Таманг. Таманг е етничката заедница која што го сочинува мнозинството жители на Лангтанг. Пасанг своите утра ги поминуваше пасејќи ги неговите коњи на високите падини, а попладнињата пречекувајќи гости и готвејќи за нив.
4.Куќичката на Пасанг во Лоребина Јак самува за време на уште едно изгрејсонце. За среќа, можевме да видиме селани како им се навраќаат на урнатините на нивните куќи, барајќи материјали кои би можеле да ги употребат во изградбата на нови живеалишта.
5.На само неколку часа од Лоребина Јак се наоѓа светото езеро Госаинкунда. Многу Хиндуисти одат на аџилак до езерото, којшто завршува со капење во истото. Приказната за езерото е поврзана со една од приказните за богот Шива, кој во езерото наоѓа лек за отровот кој го испил за да го спаси светот.
6.Ова е честа глетка во било која област на Хималаите. Иако повеќето од овие луѓе не се искачиле на Еверест, тие симболично го искачиле врвот многу пати, носејќи храна, градежни материјали и облека високо на планината. Овие луѓе, кои безброј пати ги спасиле животите на многу планинари, се вистинските заштитници и одржувачи на патеките.
7&8.На Хималаите вегетацијата опстојува на поголема надморска височина од многу други делови на светот. Кедровите шуми се најзастапени на падините на Хималаите во Лангтанг (до 3.500 метри), а листопадните дрвја стануваат ретка глетка.
9.Предноста на посетата на Хималаите на пролет е можноста да се ужива во убавината и мирисот на тукушто расцветаните рододендрони и покрај зголемениот ризик за снежни бури.
10.Група од неколку садху-аџии (луѓе кои се откажале од материјалните добра и го посветуваат животот на медитација и просветлување) упатени кон Госаинкунда. Опасноста од снег ги натерала дури и нив да облечат чизми, иако обично одат боси. :)
11.Една од најтажните глетки во мојот живот. Замислете село на местото на песок и камења на сликата. Селото Лангтанг пред земјотресот имало повеќе од 50 куќи, од кои преостанала само една. Куќите кои ѕиркаат зад свлечиштето се новите куќи изградени нешто погоре од претходното село.
12.Повторната изградба на Лангтанг се одвива бавно, но сигурно – даска по даска.
13.Будистичка гомпа над селото Кјанзин Гомпа, по која и го добило името. Гомпи се тврдини поставени на изолирани места, посветени на будистичкото учење.
14.Нашата мајка за двете ноќи кои ги преспавме во Синг Гомпа (3.000м) ни припрема вкусна порција дал-бат (ориз и супа од леќа, со по некој вид зеленчук којшто успева на високо).
Пишува и фотографира Марија Грујовска од Непал
-
[Foto reportazh] Tregim për Himalajet Nepale
Përderisa me mos besim mahnitemi me një koloni kaktuse e cila ia ka dalë të mbijetojë në më tepër se 1.500 metra lartësi, nga ana tjetër e shtegut malor të ngushtë me shpejtësi na afrohet një grua, duke dashur me nervozizëm të zbutë dy fëmijë të hareshëm që ishin duke vrapuar. Vërejtja ishte e qartë, edhe pse u dha me ndihmën e gjestikulimeve: Mos qëndroni shumë në këtë pjesë të rrugës, gurët e lëvizshëm të shkëmbit gjigant mbi ne, mund të përfundojnë në shtegun në çdo çast.
Duket mahnitja ndaj kaktuseve malore na ndali të kuptojmë se shtegu në fakt kalon nëpër një tokë tmerrësisht rrëshqitëse, e para nga 32 toka rrëshqitëse aktive nëpër të cilat na u desh të kalojmë dy herë, në rrugën drejt destinacionit dhe mbrapa në vendin e nisjes. Rrëshqitja e tokës në shpatet e Himalajëve në parkun nacional Langtang është rezultat i tërmetit të vitit 2015, i cili shkatërroi shumë fshatra dhe tërësisht i mbylli shtigjet rrugore në këtë rajon.
Kjo që vijon nuk është vetëm tregim për bukuritë e Himalajeve të Nepalit, por edhe tregim për përditshmërinë e njerëzve të cilët jetojnë në vende të cilat për ne të tjerët paraqesin arratisje nga qytetet e zhurmshme. Fotografitë janë realizuar gjatë dy vizitave ( prill 2016 dhe prill 2017) në parkun nacional Langtang, nga dy anë të ndryshme, i cili gjendet në veri të Katmandu, në kufirin ndërmjet Nepalit dhe Tibetit. Më 25 prill të këtij viti do të bëhet dy vjet nga tërmeti i cili e preku Nepalin, dy vjet mbasi Himalajet morën numër të madh të jetëve, të cilët i mundësojnë me vite.
Uroj që nëpërmjet këtyre fotografive dhe teksti do t’ia dal të pasqyroj përulësinë të cilën e ndiej për malin, si dhe respektin dhe falënderimin që e kam për të gjithë ata që i takova atje dhe ndaj të gjithë atyre me të cilët eca me ditë, duke u përpjekur jo vetëm të pranoj magjinë e kësaj pjesë të botës, por edhe të përpiqem të marr me vete një pjesë të urtësisë së fëmijëve të malit.
- U zgjuam herët për të dëshmuar lindjen e diellit. Bora, që qëmtonte butë dhe qetë si lutje natën e kaluar, i pranon rezet e para të diellit mbi fshatin Kjanzin Gompa ( 3.890m).
2.Kjanzin Gompa (3.890м) e përqafuar nga Himalajet dhe dy akullnaja në prapavijë. Shtëpiza në plan të parë është një nga të rrallat që ia dolën ti bëjnë ballë tërmetit, ndërsa shumica e shtëpive të fshatit janë të reja.
- Pasang Lama, ia del vetë të mirëmbajë koliben në Lorebina Jak, fshat i cili gjendet në 4.000 metra lartësi. Në fshat pas tërmetit kanë mbetur vetëm dy shtëpi, ndër të cilat edhe e tija. Kur e pyeta nëse është lindur atje, mu përgjigj se fshati ku është lindur nuk ekziston më, ashtu që mund të thuhet se në këtë shtëpizë është lindur për herë të dytë. Nuk donte të flasë më për tërmetin, dhe në vend të kësaj më mësoi disa vargje të këngës për fëmijë në gjuhën Tamang. Tamang është bashkësi etnike, e cila përbën shumicën e banorëve në Langtang. Pasang mëngjeset e tij i kalon duke i kullotur kuajt e tij në shpatet e larta të malit, ndërsa pasditet pres mysafirë dhe gatuan për ta.
- Shtëpiza e Pasang në Lorebina Jak është vetë gjatë lindjes së diellit. Për fat të mirë, mund të shohim fshatarë si ju kthehen rrënojave të shtëpive të tyre, duke kërkuar materiale të cilat mund ti përdorin gjatë ndërtimit të vendbanimeve të reja.
- Në vetëm disa orë larg Lorebina Jak gjendet liqeni i shenjtë Gosainkunda. Shumë Hindusë shkojnë në haxhillëk deri te liqeni, haxhillëk që përfundon me larjen në liqen. Tregimi për liqenin lidhet me një nga tregimet për perëndinë Shiva, i cili në liqen gjen ilaç për helmin që e ka pirë, që ta shpëtojë botën.
- Kjo është pamje e shpeshtë në cilin do rajon të Himalajeve. Edhe pse shumica e këtyre njerëzve nuk janë ngjitur në Everest, ata në mënyrë simbolike e kanë ngjitur majën shumë herë, duke çuar ushqim, materiale ndërtimore dhe veshmbathje lart në mal. Këta njerëz, të cilët shumë herë i kanë shpëtuar jetët e shumë alpinistëve, janë mbrojtës të vërtetë dhe mirëmbajtës të shtigjeve.
7&8. Në Himalajet vegjetacioni rritet në lartësi më të madhe mbidetare krahasuar me pjesë të tjera të botës. Pyjet me cedra janë më të përfaqësuara në shpatet e Himalajeve në Langtang ( deri në 3.500 metra), ndërsa drurët gjetherënëse po bëhen dukuri e rrallë.
- Përparësia e vizitës së Himalajeve në pranverë, paraqet mundësi të përjetosh bukuritë dhe aromën e rododendronëve që sapo kanë çelur lule edhe përskaj rrezikut të zmadhuar nga stuhitë e borës.
- Një grup i sadhu – haxhilerëve ( njerëz të cilët kanë hequr dorë nga të mirat materiale dhe jetën e tyre ja kanë kushtuar meditimit dhe iluminizmit) që janë nisur për Gosainkunda. Rreziku nga bora i ka detyruar madje edhe ta të veshin çizme, edhe pse zakonisht ecin zbathur. :)
- Një nga pamjet më të trishtuara në jetën time. Imagjinoni fshat në vend të zallit dhe gurëve në këtë fotografi. Fshati Langtang para tërmetit ka pasur më shumë se 50 shtëpi, prej të cilave ka mbetur vetëm një. Shtëpitë të cilat përgjojnë prej mbrapa tokës rrëshqitëse, janë shtëpitë e reja të ndërtuara pak më lart se fshati i mëparshëm.
- Ndërtimi përsëri i Langtang zhvillohet ngadalë, por sigurt – tra pas trau.
- Gompa budiste mbi fshatin Kjanzin Gompa, sipas së cilës edhe e ka fituar emrin. Gompi janë kala të vendosura në vende të izoluara, të cilat u kushtohen mësimit budist.
- Nëna jonë për të dy netët të cilat i kaluam në Sing Gompa ( 3.000m) na gatuan pjatë të shijshme dal – bat ( oriz dhe supë me thjerrëza) , me ndonjë perime e cila rritet në lartësi).
Shkruan dhe fotografon Marija Grujovska nga Nepali