Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Кога четвртоодделенците читаат како Итар Пејо пакосно се исмева со лековерноста и алчноста на мариовците терајќи ги да скокаат во магла, или со тоа што селанецот отруен од змија го „лечи“ така што го советува неговиот брат да му ја исече главата, дури и за повозрасните претставува проблем да ја објаснат педагошката вредност на овие раскази, кои се задолжителна лектира за македонските ученици.
Вчера светските медиуми пренесоа дека мајка од Англија побарала „Заспаната убавица“ од Шарл Перо да се повлече од основното образование поради промовирање на „сексуално злоставување“, поради пораката која на децата ја пренесува познатата бајка, која се изучува и во нашето образование, каде принцот еднострано ја бакнува заспаната девојка.
Насловите во Македонија не се ревидирани повеќе од 20 години, вели Лени Фрчкоска, магистер по книжевност, која додава дека дебатата за еманципација и либералните вредности, која се водеше во меѓувреме, ги прескокна лектирите.
Таа објаснува дека во современата детска книжевност се застапени теми кои во фокусот ги имаат индивидуалниот интегритет, човековите права, критичкото размислување, почитта кон различностите, а се повеќе и темите на мултикултурноста. Во Македонија, пак, лектирите, според неа, сè уште пренесуваат традиционална и патерналистичка матрица на размислување и општествени улоги, низ наслови, кои дел од учениците, со право ги оценуваат како здодевни.
Лени Фрчкоска
„Наслови како „Итар Пејо“, и „Доктор Офболи“ треба да се отстранат. Првиот заради идеализација на фолклорот, што често води кон националистички реторики, пренесување на порака дека субмисивноста кон авторитетите е во ред, а итроштината и лажењето се некакви форми на отпор, додека втората, заедно со „Робинзон Крусо“, е оценета како суптилно расистичка“, објаснува Фрчкоска.
Додава дека дури и кај лектирите кои се интересни за читање, како „Пајажината на Клементина“ или „Оливер Твист“, се среќава лош превод, непотребно „македонизирани“ имиња и архаизми, што предизвикува децата да се дистанцираат од ваквите дела.
Нејзиниот предлог е лектирите како „Касни порасни“, „Ономоно Дономоно“ и сличните, да се заменат со дела од листата на „Амнести“ за таа возраст, кои имаат цел воспитување во насока на емпатија, солидарност и човекови права. Не треба да се инсистира на басни, бидејќи истражувањата покажале дека тоа полошо ги пренесува пораките од приказните во кои протагонисти се луѓе – врсници во најдобра варијанта.
„Лектрите кои за тема ја имаат принцезата (Снежана) која пере, чисти, ги двори сите и чека некој да ја спаси, треба да се дискутираат во насока на проблематизација и отфрлање на пасивноста, а не прифаќање како позитивни. Поезијата, која е дел од лектирите, има, да искористам еуфемизам, проблематична вредност“, посочува Фрчкоска.
Таа смета и дека е потребно да престане наводното „заштитување“ од теми како насилството, напуштањето, смртта или тагата, бидејќи наместо соочување и критичко размислување, таквата заштита води кон „емотивно хендикепирање“.
Разговарање, а не одговарање за прочитаните лектири
Дека е потребна промена на лектирата во македонското образование согласни се и дел од професорите од Институтот за македонска литература на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“.
Професорката Соња Стојменска – Елзесер, смета дека лектирата не треба да биде задолжителна, туку во најголем процент изборна, бидејќи нејзината цел е е создавање млади читатели и општа култура, а не книжевни историчари или теоретичари.
Соња Стојменска – Елзесер – Институт за македонска литература при УКИМ
„Треба целосно да се промени концептот на „обработка на лектири“, што го негуваме во нашето школство. Децата не треба да се принудуваат да даваат егзактни одговори за прочитана книга по шема, како во математика, туку да изразуваат индивидуално доживување, да споделуваат импресии и рефлексии, да разговараат, а не да одговараат за прочитаната книга“, вели Стојменска-Елзесер, која предлага избор од понудени екстензивни листи по жанрови и најдобро во три-четири циклуса според старосни групи.
Таа смета дека низ лектирите треба да доминираат имагинативни и поттикнувачки наслови, кои ја возбудуваат детската фантазија, но истовремено и книги кои уметнички ги толкуваат проблемите на нашата современост.
„Во случајот со запознавање на класиците од страна на средношколците треба многу да се внимава за да не се постигне спротивен ефект, зашто доближувањето на класичните книжевни вредности до денешниот читател е тема која бара сериозна дискусија. Има дела со книжевно-историско значење кои тешко комуницираат со современ читател, па можеби е подобро посредно да се презентираат, преку прилагодени извадоци и коментари. Помалите жанрови треба да бидат претставени антологиски, репрезентативно и соодветно за возраста“, посочува.
Стојменска – Елзесер ја потенцира и важноста на највисоките стандарди кои треба да ги поседуваат лектирните изданија, особено во преводот, додавајќи и дека треба да се балансира националната и светска литература – особено од блиските балкански, но и од најдалечните источни литератури.
Со промена на лектирата се согласува и Лорета Георгиевска – Јаковлева, професорка на Институтот и претседателка на Центарот за културни и културолошки студии, но посочува дека не треба да се постапува како да се почнува одново. Смета дека учениците треба да имаат увид во она што се пишувало порано, како книгите „Малиот Принц“, „Том Соер“ или „Зоки Поки“, кои според неа се одлични книги, но, потребно е внесување и на новини соодветно на интересите на новата технолошки упатена и урбана генерација.
Лорета Георгиевска – Јаковлева – Институт за македонски јазик при УКИМ
„Тоа подразбира вклучување на популарните книги, на пример „Хари Потер“ и книги кои ја поттикнуваат детската фантазија. Ми се чини дека омилена е епската фантастика. Сметам дека треба да се исклучат сите книги кои, на овој или оној начин, свесно или несвесно, со оглед на времето во кое настанале, поттикнуваат создавање на национални, родови, етнички или било каков друг вид стереотипи“, вели Георгиевска – Јаковлева.
Според неа изборот на лектирата треба да ја вршат најрелевантните институции од таа област – Институтот за македонска литература и Катедрите по книжевност на филолошките факултети во земјава.
Цртаните на Дизни и „Војна на ѕвездите“ како дел од лектирата?
Професорките од Институтот за македонски јазик ја поддржуваат и идејата лектирата да се прошири и со понуда на филмови, стрипови или театарски претстави.
„Апсолутно сум за. По можност дела кои се појавиле во различни медиуми, на пример, роман паралелно со негова филмска адаптација и режисерска театарска претстава. Или текстовите на песните на некои популарни музичари. Дури и некоја славна слика или скулптура која има врска со мотив на некое книжевно дело може да се посочи за дискусија. Дефинитивно и популарната култура треба да биде дел од естетската наобразба и воспитување на младите, особено за да се канализира нивниот селективен однос во тоа широко поле, да им се предочат квалитетните сегменти, а да се нивелираат и избегнат влијанијата на комерцијализмот и грубиот кич“, вели Стојменска –Елзесер.
„Јас сум за, секако со тоа што ќе се води сметка за соодносот. Мислам дека и по други предмети, како ликовно или музичко, може да се воведат содржини од областа на филмот, театарот, стрипот. Кога сето тоа убаво ќе се обмисли, може, што сега не е случај, да се поттикне љубовта кон културата и таа да стане место на задоволство на учениците. Ако децата чувствуваат нешто дека им е наметнато, дека им е здодевно кога ги извршуваат обврските, што и да им понудите, нема да им ја поттикнете љубовта кон тоа нешто“, додава Георгиевска – Јаковлева.
Фрчкоска вели дека по примерот на Франција и Хрватска, поимот „лектира“ треба да се структуира пошироко – 60% пишана и 40% останата содржина. Посочува дека во листите филмови во Хрватска има филмови од продукцијата на Дизни по слободен избор, што според неа остава простор за исклучителни наслови како „Ѕвонарот на Богородичната црква“, „Брејв“ или „Мулан“, додека во осмо одделение се препорачува гледање и дискутирање на „Животот е убав“ на Роберто Бенини, а понудени се и „Форест Гамп“ и сите продолженија на „Војна на ѕвездите“.
„Секако, листите со книжевни и филмски дела да се ревидираат еднаш годишно бидејќи постојано се појавуваат квалитетни филмови за деца и млади. Не како до сега, листата да се заборави, а делата ставени во неа да се покријат со терминот „класика“ кој ќе стои со години како оправдание за неработење и мрзеливост“, потенцира Фрчкоска.
Институциите најавуваат промени
Дебатата околу промени во лектирата последни ја отворија од Друштвото на писатели на Македонија, кои побараа „прочистување на лектирата според естетски параметри и очекувањата од современиот образовен систем“, како и „ослободување на изборот на авторите и делата од идеолошки и други мотиви кои не се поврзани со литературата“.
Дека се потребни промени сметаат и од Бирото за развој на образованието (БРО). Од таму информираат дека во основното образование последен список на лектири е направен за учебната 2011/2012 година, додека за средното образование последните промени се уште постари, оправдувајќи го тоа со приоритетите кои изминатиот период биле ставени на природните науки и математиката, поради слабите резултати кои учениците ги постигнувале во овие области.
Наставните програми на БРО по јазичниот предмет во делот на лектирата за 3-то, 4-то и 5-то одделение
Од БРО информираат дека во 2012 година се направени истражувања и анализи со конкретни списоци за менување на постојните лектири во сите нивоа на образование, кои треба повторно да се разгледаат и да се стават во нов контекст, бидејќи во меѓувреме има и нови изданија од македонски автори, наградувани дома и во странство, како и нови преводи.
„Самиот процес на менување на лектирите претставува сложена верига од барања кои треба да се задоволат и вклучува повеќе аспекти: следење на програмските цели по предметот македонски јазик (како и албански, турски, српски…), пред сè во подрачјето литература. Лектирата треба да е литература соодветна на развојниот период, со интересна наративна содржина (како и драмска и поетска), со јазична коректност, со соодветна лексика и солиден превод или препев доколку е странска. Соодветната техничка реализација на литературното дело – фонт, проред, илустрации – е исто така важен параметар кој треба да се задоволи. Соодносот на странската и домашната литература е секако важен, но исто така и преводот на дела од автори кои творат во нашава земја, а јазично припаѓаат на различни национални ентитети“, објаснуваат од БРО.
Од оваа институција велат дека е неминовно новите форми на медиуми и уметнички средства да бидат дел од лектирата, кои и досега се вклучени во наставните програми, но, не со предзнак лектира.
„Ние во наставниот процес треба да се обидеме да ги обмислиме и да ги дадеме во формат кој на учениците им е доволно примамлив за да им го привлече, а потоа да го задржи вниманието. Потребно е да се направат дополнувања со нови наслови од современата литература, но без да се избегне она што се нарекува класика во литературата. Начитаноста на учениците не е комплетна без класиците. Контекстите и толкувањата кои модерниот наставник ќе ги постави, како за класичната така и за современата литература, е тоа кое што ќе внесе вистинска вредност. Оттаму улогата на наставникот во процесот е клучна исто колку и добриот избор книги“, додаваат од Бирото.
Даниел Евросимоски
*Текстот е напишан во склоп на проектот „На час“, чии активности се финансирани и се спроведуваат во партнерство со Фондација Отворено општество – Македонија.
-
Më pak “itarpejoshkathtësina”, më tepër “Hari Poter” në literaturën për fëmijë
24/11/2017, LAJME, ARSIM
Kur nxënësit e klasës së katërt lexojnë se si Itar Pejo me pakos tallet me naivitetin dhe lakminë me banorët e Mariovës , duke i bërë ata të hidhen në mjegull, ose me atë që fshatarin e helmuar nga gjarpri e “kuron” në mënyrë që e këshillon vëllain e tij t’ia presë kokën, madje edhe për më të rriturit paraqet problem ta sqarojnë vlerën pedagogjike të këtyre tregimeve, të cilat paraqesin literaturë të obligueshme për nxënësit maqedonas.
Ditën e djeshme mediat botërore transmetuan se një nënë nga Anglia, ka kërkuar “Bukuroshja e fjetur” nga Sharl Pero të hiqet nga arsimi fillor sepse promovon “keqtrajtim seksual”, për shkak të mesazhit të cilin fëmijëve kjo përrallë e njohur jua transmeton, e cila mësohet edhe në sistemin tonë arsimor, ku princi në mënyrë të njëanshme e puth vajzën e fjetur.
Titujt në Maqedoni nuk janë rishikuar më tepër se 20 vjet, thotë Leni Frçkoska, magjistre e letërsisë, e cila shton se debati në lidhje me emancipimin dhe vlerat liberale, i cili bëhej në ndërkohë, e anashkaloj literaturën për fëmijë.
Ajo sqaron se në letërsinë moderne për fëmijë janë përfaqësuar tema të cilat në fokusin e tyre e kanë integritetin individual, të drejtat e njeriut, mendimin kritik, respektin ndaj të ndryshmëve, ndërsa gjithnjë e më tepër janë të pranishme temat për multikulturë. Në Maqedoni, nga ana tjetër, literatura për fëmijë, sipas saj, ende transmeton matricë tradicionale dhe paternaliste të mendimit dhe role shoqërore, në titujt, të cilët një pjesë e nxënësve me të drejtë vlerësojnë se janë të mërzitshëm.
“Titujt si “Itar pejo” dhe “Doktor Of më dhëmb” duhet të largohen. I pari për shkak të idealizimit të folklorit, që shpesh çon drejt retorikave nacionaliste, transmetimin e mesazhit se submisiviteti ndaj autoriteteve është në rregull, ndërsa të qenit çapkën dhe gënjeshtra janë një formë e rezistencës, ndërsa titulli i dytë, së bashku me “Robinzon Kruso”, është vlerësuar si suptil racor”, sqaron Frçkoska.
Shton se, madje edhe literatura për fëmijë e cila është interesante për lexim, si “Pezhishka e Klementinës” ose “Oliver Tuist”, haset përkthim i keq, emra të maqedonizuara pa nevojë dhe arkaizma, që shkaktojnë fëmijët të distancohen nga veprat e këtilla.
Propozimi i saj është literatura si “Kafsho rritu”, “Onomono Donomono” dhe të ngjashme, të merren si vepra nga lista e “Amnesti” për atë moshë, të cilat kanë për qëllim edukim në drejtim të empatisë, solidaritetit dhe të drejtave të njeriut. Nuk duhet të insistohet për përralla me kafshë, sepse hulumtimet tregojnë se ato më keq i transmetojnë mesazhet nga tregimet në të cilat protagonistë janë njerëzit – moshatarë, në opsionin më të mirë.
“Literatura për fëmijë, që për temë ka princesha (Borëbardha) e cila lan, pastron, i shërben të gjithë dhe pret dikush ta shpëtojë, duhet të diskutohet në drejtim të problematizimit dhe refuzimit të pasivitetit, dhe të mos pranohen si pozitive. Poezia, e cila është pjesë e literaturës për fëmijë, ka, të përdor, eufemizëm, vlerë problematike”, thotë Frçkoska.
Ajo është e mendimit se nevojitet të pushojë kinse “mbrojtja” nga tema si dhuna, braktisja, vdekja ose pikëllimi, sepse në vend të ballafaqimit dhe mendimit kritik, mbrojtja e këtillë çon drejt “hendikepimit emocional”.
Bisedim dhe jo përgjigje për librat e lexuara
Se na nevojitet ndryshim i literaturës në arsimin maqedonas, pajtohen edhe një pjesë e profesorëve të Institutit për Literaturë Maqedonase të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodij”.
Profesoresha Sonja Stojmenska – Elzeser, konsideron se literatura për fëmijë nuk duhet të jetë e detyrueshme, por në përqindje më të madhe duhet të jetë zgjedhore, sepse qëllimi i saj është krijimi i lexuesve të rinj dhe kulturës së përgjithshme, dhe jo historian të letërsisë ose teoricien.
“Duhet tërësisht të ndryshohet koncepti i “punimit të literaturës”, që e kultivojmë që nga shkollimi jonë. Fëmijët nuk duhet të detyrohen të japin përgjigje ekzakte në lidhje me një roman të lexuar sipas skemës, si në matematikë, por të shprehin përjetimin individual, të ndajmë përshtypjet dhe reflektimet, të bisedojnë, dhe jo të përgjigjen në lidhje me romanin e lexuar”, thotë Stojmenska – Elzeser, e cila propozon zgjedhje nga listat e ofruara ekzakte sipas zhanreve dhe më mirë në tre katër cikle sipas grup moshës.
Ajo konsideron se në literaturën për fëmijë duhet të dominojnë tituj imagjinar dhe stimulues, të cilët e trazojnë fantazinë e fëmijëve, por njëkohësisht edhe libra të cilët nga aspekti artistik i interpretojnë problemet e kohës sonë moderne.
“Në rastin me njohjen e klasikëve nga nxënësit e shkollave të mesme duhet të kihet shumë kujdes që të mos arrihet efekti i kundërt, sepse afrimi i vlerave të letërsisë klasike te lexuesi i sotshëm është temë e cila kërkon diskutim serioz. Ka vepra me rëndësi letrare – historike të cilat shumë vështirë komunikojnë me lexuesin modern kështu që ndoshta është më mirë në mënyrë indirekte, nëpërmjet ekstrakteve të përshtatura dhe komente. Zhanret më të vegjël duhet të prezantohen në mënyrë antologjike, reprezentative dhe në mënyrë përkatëse për moshën”, thotë ajo.
Stojmenska – Elzeser, e theksoi edhe rëndësinë e standardeve të larta të cilat duhet ti posedojnë botimet letrare, në veçanti në përkthimet, duke shtuar se duhet të balancohet literatura nacionale me atë botërore në veçanti me literaturën e afërt ballkanike, por edhe me literaturën më të largët lindore.
Me ndryshimin e literaturës pajtohen edhe Loreta Georgievksa – Jakovleva, profesorë në Institut dhe kryetare e Qendrës për Studime Kulturore dhe Kulturologjike, por sugjeron se nuk duhet të veprohet sikur të fillohet nga fillimi. Konsideron se nxënësit duhet të kenë qasje në atë që është shkruar më parë, si romanet “Princi i vogël”, “Tom Soer”, ose “Zoki Poki”, të cilat sipas saj janë libra të shkëlqyer, por, edhe nevojitet inkorporimi i risive në mënyrë përkatëse me interesat e gjeneratës së re të udhëzuar në teknologji dhe të urbanizuar.
“Kjo nënkupton përfshirjen e letërsisë popullare , për shembull “Hari Poter” dhe literaturë e cila stimulon fantazinë e fëmijëve. Më duket se më e pëlqyer është fantastika epike. Konsideroj se duhet të përjashtohen të gjitha librat të cilët, në këtë ose atë mënyrë, me ose pa vetëdije, duke pasur parasysh kohën kur janë krijuar, stimulojnë krijimin e stereotipeve nacionale, gjinore, etnike ose çfarë do lloj stereotipe të tjera”, thotë Georgievska – Jakovleva.
Sipas saj, zgjedhjen e literaturës duhet ta kryejnë institucione relevante të asaj fushe – Instituti për Letërsi Maqedonase dhe Katedrat për letërsi në Fakultetet Filologjike në vend.
Filma vizatimor të Dizni dhe “Lufta e yjeve” si pjesë e letërsisë?
Profesoreshat e Institutit për Gjuhë Maqedonase e mbështesin edhe idenë literatura të zgjerohet edhe me ofrimin e filmave, stripeve ose shfaqjeve teatrore.
“Absolutisht jam për. Sipas mundësisë vepra të cilat janë paraqitur në media të ndryshme, për shembull, roman paralelisht me përshtatjen e tij filmike dhe shfaqje teatrore me regji. Ose tekste të këngëve të disa muzikantëve të njohur. Madje edhe ndonjë pikturë e njohur ose skulpturë e cila ka lidhje me motiv të ndonjë vepre letrare, mund të sugjerohet për diskutim. Përfundimisht edhe kultura e popullare duhet të jetë pjesë e arsimit estetik dhe edukimit të të rinjve, në veçanti që të kanalizohet raporti i tyre seleksionues në atë fushë të gjerë, tu shpjegohen segmentet cilësore, ndërsa të nivelohen dhe evitohen ndikimet e komercializmit dhe kiçit të ashpër”, thotë Stojmenska – Elzeser.
“Unë jam për, sigurisht me atë që do të mbahet llogari për raportin. Mendoj se edhe për lëndë të tjera, si art ose muzikë, mund të vendosen përmbajtje nga fusha e filmit, teatrit, stripit. Kur e gjithë kjo do të paketohet mirë, ka mundësi, që nuk është rast tani, të stimulohet dashuria ndaj kulturës dhe ajo të bëhet vend i kënaqësisë së nxënësve. Nëse fëmijët ndjejnë se diçka u është imponuar, se është e mërzitshme për ata kur i kryejnë obligimet, që u janë ofruar, nuk do tua stimuloni dashurinë ndaj asaj gjëje”, shton Georgievska – Jakovleva.
Frçkoska, thotë se sipas shembullit të Francës dhe Kroacisë, nocioni “lektyrë” duhet të strukturohet më gjerë – 60% e shkruar dhe 40% përmbajtje tjetër. Thotë se në listat e filmave në Kroaci ka filma me produksion të Dizni sipas zgjedhjes së lirë, që sipas saj lë hapësirë për tituj të jashtëzakonshëm si “Katedralja e Parisit”, “Brejv” ose “Mulan”, ndërsa në klasën e tetë rekomandohet të shihet dhe diskutohet “Jeta është e bukur” i Roberto Benini, ndërsa janë ofruar edhe “Forest Gamp” dhe të gjitha vazhdimet e “Lufta e yjeve”.
“Sigurisht, listat me vepra letrare dhe të filmave, të rishikohen një herë në vit sepse vazhdimisht paraqiten filma cilësorë për fëmijë dhe të rinj. Jo si deri më tani, lista të harrohet, ndërsa veprat të vendosura në të të mbulohen me termin “klasikë” e cila do të qëndrojë me vite si arsyetim për mos punimin ose përtacinë”, thekson Frçkoska.
Instituti paralajmëron ndryshime
Debatin rreth ndryshimeve në letërsinë për fëmijë, të fundit e hapën nga Shoqëria e shkrimtarëve të Maqedonisë, të cilët kërkuan “pastrimin e literaturës sipas parametrave estetik dhe pritjeve të sistemit arsimor modern”, si dhe “lirimi i zgjedhjes së autorëve dhe veprave nga motive ideologjike dhe motive të tjera të cilat nuk lidhen me literaturën”.
Se nevojiten ndryshime, janë të mendimit edhe nga Byroja për Zhvillimin e Arsimit (BZHA). Prej atje informojnë se në arsimin fillor lista e fundit e letërsisë është bërë për vitin shkollor 2011/ 2012, ndërsa për arsimin e mesëm ndryshimet e fundit janë edhe më të vjetra, duke e arsyetuar këtë me prioritetet të cilat periudhën e kaluar janë vënë mbi shkencat natyrore dhe matematikën, për shkak të rezultateve të dobëta të cilat nxënësit i kanë arritur në këto fusha.
Nga BZHA informojnë se në vitin 2012, janë bërë hulumtime dhe analiza me lista konkrete për ndryshimin e lektyrave aktuale në të gjitha nivelet e arsimit, të cilat duhet përsëri të shqyrtohen dhe të vendosen në kontekst të ri, sepse në ndërkohë ka edhe botime të reja të autorëve maqedonas, të shpërblyer në vend dhe në vende të huaja, si dhe përkthime të reja.
“Vetë procesi i ndryshimit të lektyrave paraqet verigë të komplikuar nga kërkesa të cilat duhet të kënaqen dhe të përfshijë më tepër aspekte: ndjekja e qëllimeve programore për lëndën e gjuhës maqedonase ( si dhe shqipe, turke, serbe …), para së gjithash në fushën e literaturës. Lektyra duhet të jetë literaturë përkatëse me periudhën zhvillimore, me përmbajtje interesante narrative ( si dramaturgjike dhe poetike), me korrektësi gjuhësore, me leksik përkatëse dhe përkthim solid ose shqipërim nëse bëhet fjalë për literaturë të huaj. Realizimi teknik përkatës i veprës letrare – fond, ndërmjet rreshta, ilustrime – gjithashtu është parametër i rëndësishëm i cili duhet të kënaqet. Raporti i literaturës së huaj dhe asaj vendase sigurisht është me rëndësi, por gjithashtu edhe përkthimi i veprave të autorëve të cilët krijojnë në vendin tonë, ndërsa nga aspekti gjuhësor bëjnë pjesë në bashkësitë e ndryshme etnike”, sqarojnë nga BZHA.
Nga ky institucion thonë se është e nevojshme format e reja të mediave dhe mjeteve artistike të jenë pjesë e lektyrës, të cilat edhe deri tani ishin të përfshira në programet arsimore, por, por jo parashenjën lektyrë.
“Ne, në procesin arsimor duhet të përpiqemi ti formulojmë dhe ti shtojmë në format i cili për nxënësit do të jetë mjaftueshëm tërheqës që të tërheqë, dhe pastaj edhe të mbajë vëmendjen. Nevojitet të bëhen plotësime me tituj të rinj nga literatura moderne, por pa u evituar ajo që quhet klasikë në letërsi. Leximi nxënësve nuk është komplete pa klasikët. Kontekstet dhe interpretimet të cilat arsimtari modern do ti vendosë, si për literaturën klasike ashtu edhe për atë moderne, është ajo që do të instalojë vlerë të vërtetë. Së këndejmi roli i arsimtarit gjatë procesit është kryesor aq sa edhe përzgjedhja e mirë e librit”, shtojnë nga Byroja.
Daniell Evrosimoski
*Teksti është shkruar në përbërje të projektit “Në orë”, aktivitetet e të cilit financohen dhe realizohen në partneritet me Fondacionin Shoqëri e Hapur – Maqedoni.