Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Аерозагадувањето во зимските денови најмногу е предизвикано од дрвата за огрев, додека во летно време најпроблематичен е сообраќајот, покажа истражување спроведено во пет градови: Струмица, Струга, Куманово, Кавадарци и Гостивар.
При студијата изработена од лабораторијата Амбикон при Универзитетот „Гоце Делчев“ од Штип, истражувачите идентификувале шест главни фактори на загадувањето.
„Тоа се: согорувањето на биомаса или дрва, минералната прашина (поврзана со градежништво и ресуспензија на прашина од улиците, еолската ерозија од ветарот), сообраќајот, специфичен извор е оган на отворање и согорување на отпад кој го забележуваме насекаде во државата, но и согорувањето нафта и мазут кој најчесто се користи за затоплување на јавните институции“, рече ректорот на Универзитетот „Гоце Делчев“, Дејан Мираковски.
Според него, убедливо најголемо учество во зимските месеци има согорувањето на дрва, околу 30 отсто. Околу сообраќајот, Мираковски рече дека, пример, Струга нормално е во летните месеци да покажува зголемено аерозагадување од сообраќај, со оглед на тоа што е туристичко место, а сите опфатени градови се во внатрешноста, каде голем процент од затоплувањето на домовите доаѓа од согорување дрва.
„Карактеристичен е изворот на загадување од согорување на отпад на отворено, тука се вклучува согорувањето на отпад од земјоделски производи, а тоа се јавува во текот на пролетните и летните месеци, како и во есенскиот период“, додаде тој.
Прашан дали ваквите показатели ќе бидат земени предвид за решавање на проблемот, тој рече дека за Скопје имале истражување, но „не сум сигурен дали се преточени во мерки“.
Првиот заменик претседател на Владата и министер за животна средина и просторно планирање Изет Меџити, рече дека за ефикасно решавање на аерозагадувањето, клучно е да се разбере коренот на проблемот.
„Затоа сме тука да ги слушнеме од експертите и академската фела резултатите од темелната анализа за откривање и идентификација на локалните извори на загадување на воздухот. Тие се од големо значење за формирањето на приоритетни политики, мерки и акции што се итно потребни во нашата заедничка борба со аерозагадувањето”, изјави Меџити.
Од ресорното министерството, коментирајќи ги резултатите, велат дека иако истражувањерто како најголем извор го детектираше огревното дрво, сепак, постојат значителни разлики помеѓу општините и тие треба да бидат земени предвид при креирање мерки и политики за унапредување на квалитетот на воздухот.
Според постојаниот претставник на УНДП, Армен Григорјан загадувањето на воздухот е значаен предизвик за земјата, а УНДП со финансиска поддршка на Шведска интензивно работи на изнаоѓање соодветни решенија.
„Во соработка со бројни институции и организации, ги споивме науката, знаењето, институционалната поддршка, визијата и оптимизмот. Во 2020 година за прв пат во С. Македонија спроведовме сеопфатен циклус на истражувања. Користејќи модерна опрема финансирана од Шведска специјално за оваа намена, собраните материјали беа анализирани и беше изработена првата студија за распределба на извори во земјата од ваков вид. Оваа година, истражувањето беше спроведено во пет општини и резултатите ќе ги водат нашите идни напори за подобрување на квалитетот на воздухот“, изјави Григорјан.
Инаку, во резултатите добиени врз основа на едногодишен мониторинг и анализа на повеќе од 1.000 примероци во сите пет општини, со својот интензитет како најголем извор се издвојува согорувањето на биомасата (дрва) за греење, следено од сообраќајот и минералната прашина, кои имаат значително поголем удел во текот на летните месеци.
Проектот е дел од Рамковната програма на УНДП, која е финансирана од Шведска, а го вклучува и проектот „Јакнење на општинските капацитети за имплементација на проекти.
-
Hulumtim në pesë qytete: Drutë për ngrohje gjatë dimrit dhe trafiku gjatë verës, ndotin ajrin
Ndotja e ajrit në ditët e dimrit më së shumti shkaktohet nga drutë e zjarrit, ndërsa në verë trafiku është më problematik, sipas hulumtimeve të bëra në pesë qytete: Strumicë, Strugë, Kumanovë, Kavadar dhe Gostivar.
Gjatë studimit të kryer nga laboratori Ambikon në Universitetin Goce Dellçev nga Shtipi, studiuesit identifikuan gjashtë faktorë kryesorë të ndotjes.
“Këto janë: djegia e biomasës ose drurit, pluhuri mineral (lidhur me ndërtimin dhe risuspenzimin e pluhurit nga rrugët, erozioni eolian nga era), trafiku, një burim specifik është zjarri i hapur dhe djegia e mbetjeve që vërejmë kudo në vend, por edhe djegia e naftës dhe mazutit, i cili më së shumti përdoret për ngrohjen e institucioneve publike”, tha rektori i Universitetit “Goce Dellçev”, Dejan Mirakovski.
Sipas tij, deri tani pjesëmarrje më të madhe në muajt e dimrit ka djegia e drurit, rreth 30 për qind. Sa i përket trafikut, Mirakovski tha se, për shembull, është normale që Struga të ketë rritje të ndotjes së ajrit nga trafiku në muajt e verës, duke qenë se është destinacion turistik, dhe të gjitha qytetet e përfshira janë në brendësi, ku një përqindje e madhe e ngrohjes së shtëpive vjen nga djegia e drurit.
“Burimi i ndotjes nga djegia e mbeturinave në ajër të hapur është karakteristik, këtu përfshihet djegia e mbeturinave nga prodhimet bujqësore dhe kjo ndodh gjatë muajve të pranverës dhe verës, si dhe në periudhën e vjeshtës”, shtoi ai.
I pyetur nëse do të merren parasysh tregues të tillë për zgjidhjen e problemit, ai tha se kanë bërë hulumtime për Shkupin, por “nuk jam i sigurt nëse janë kthyer në masa”.
Zëvendëskryeministri i parë dhe ministri i Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Izet Mexhiti, tha se për të zgjidhur në mënyrë efektive ndotjen e ajrit, është thelbësore të kuptohet rrënja e problemit.
“Kjo është arsyeja pse ne jemi këtu për të dëgjuar nga ekspertë dhe akademikë rezultatet e një analize të plotë për të zbuluar dhe identifikuar burimet lokale të ndotjes së ajrit. Ato janë të një rëndësie të madhe për formimin e politikave prioritare, masave dhe veprimeve që nevojiten urgjentisht në luftën tonë të përbashkët kundër ndotjes së ajrit”, tha Mexhiti.
Ministria përkatëse, duke komentuar rezultatet, thotë se ndonëse hulumtuesi ka zbuluar drutë e zjarrit si burimin më të madh, megjithatë ka dallime të theksuara mes komunave dhe ato duhet të merren parasysh gjatë krijimit të masave dhe politikave për përmirësimin e cilësisë së ajrit.
Sipas përfaqësuesit të përhershëm të UNDP-së, Armen Grigorjan, ndotja e ajrit është një sfidë e rëndësishme për vendin dhe UNDP-ja me mbështetjen financiare të Suedisë po punon intensivisht në gjetjen e zgjidhjeve të duhura.
“Në bashkëpunim me institucione dhe organizata të shumta kombinuam shkencën, dijen, mbështetjen institucionale, vizionin dhe optimizmin. Në vitin 2020, për herë të parë në Maqedoninë e Veriut, ne kryem një cikël gjithëpërfshirës të hulumtimeve. Duke përdorur pajisje moderne të financuara nga Suedia posaçërisht për këtë qëllim, materialet e mbledhura u analizuan dhe u realizua studimi i parë i shpërndarjes së burimeve në vend në llojin e tij. Këtë vit, sondazhi është kryer në pesë komuna dhe rezultatet do të udhëheqin përpjekjet tona të ardhshme për të përmirësuar cilësinë e ajrit”, tha Grigorjan.
Ndryshe, në rezultatet e marra në bazë të monitorimit dhe analizës njëvjeçare të më shumë se 1000 mostrave në të pesë komunat, me intensitetin e saj si burim më i madh vewohet djegia e biomasës (drurit) për ngrohje, e ndjekur nga trafiku dhe pluhuri mineral, të cilët ndotin dukshëm më shumë gjatë muajve të verës.
Projekti është pjesë e Programit Kornizë të UNDP-së, i cili financohet nga Suedia, dhe përfshin projektin “Forcimi i kapaciteteve komunale për realizimin e projekteve”.
