Анализи на примероци од водите на Тораничка и Крива Река, земени по излевањето од рудникот Тораница, покажуваат алармантно високи концентрации на штетни материи, соопшти еколошката организација „О2 Иницијатива“ на својата Фејсбук-страница.
Според еко-активистите, примероците земени веднаш по инцидентот, на 14 и 15 март 2025, покажуваат дека водата била од петта категорија – многу загадена и несоодветна за било каква употреба, со концентрации на тешки метали и други токсични материи далеку над максимално дозволените граници.
Според „О2 Иницијатива“ клучни наоди од анализите се: Во Крива Река, кај село Жидилово, концентрацијата на суспендирани материи била 263 пати над дозволеното, а матноста 17 пати повисока. Во примерокот кај село Узем, кадмиумот бил 22 пати, а оловото 3,7 пати над дозволеното. Во Тораничка Река, близу влезот во рудникот, кадмиумот бил 77 пати, а оловото 5,3 пати повисоко од дозволеното. Примерокот кај Крива Паланка покажал 14 пати повеќе цијаниди, 10,2 пати повеќе олово и 19,2 пати надминување на амониумот.
Од еко-организацијата истакнуваат дека Државниот инспекторат за животна средина не зел примероци од реките веднаш по инцидентот, што отвора прашања за ефикасноста на институциите.
„Водата во Тораничка и Крива Река на денот на инцидентот и дента потоа во Крива Река била петта класа, со високи концентрации на олово пред сѐ. Не смеела да се употребува за ниедна намена, а концентрацијата на штетни супстанции ги надминувала акутните нивоа на токсичност за водениот живот. Доставивме барање до министерот за животна средина да се изврши независно супервештачење на теренот, со цел утврдување на степенот на загаденост и изворот на загадување на околината, реките, околната почва и влијанието врз живиот свет“, соопштија од „О2 Иницијатива“.
Претходно, директорката на Државниот инспекторат за животна средина (ДИЖС), Ивана Гиновска оддржи прес конференција во врска со случувањата во рудникот Тораница.
Таа тврдеше дека огромна сериозност се пристапувало кон случајот, иако според неа, „поединци излегуваа со неточни и полуточни информации и успеаја да направат збунетост кај населението“.
Според неа, по вонреден инспекциски надзор и откако инспекторите изглегле на терен, на компанијата „Булмак 2016“ изречена им е казна од 180.000-200.000 евра за правниот субјект и 10.000 евра за одговорното лице, која е најголема казна во законот за животна средина. Компанијата потпишала спогодба и предметот е предаден на Комисијата за спогодување, при Министерството за животна средина и просторно планирање.
Воедно, „Булмак 2016“ бил задолжен сам да преземе мерки за процена на штетата.
„Компанијата ‘Булмак’ на ден 24 март од страна на ДИЖС е задолжена со решение да преземе мерки за процена на евентуална штета врз животната средина. Таа ќе биде извршена од страна на надворешни стручни лица и веднаш по добивање на официјалниот извештај кој ќе покаже дали имало било какво влијание врз почвата, водата и живиот свет и дали има последици врз животната средина“, рече таа.
Директорката на ДИЖС рече дека ќе ги превземе сите соодветни мерки во согласност со законот и ќе ја информира јавноста за следните чекори. Исто така, тврди дека немало помор на риби во Крива Река.
„Сакам да ја информирам јавноста дека екоцид не се докажува со 1 литар вода земена од 1 место и со само 1 примерок, туку со темелна и сеопфатна анализа“, изјави Гиновска пред медиумите.
