И покрај спроведувањето на реформите идентификувани од Европската комисија (ЕК), останува загриженоста за неказнивоста, говорот на омраза, дискриминацијата кон жените, Ромите и ЛГБТИ лицата. Продолжи и незаконското притворање и протерување на бегалците и мигрантите, се вели во извештајот на Амнести Интернешнел за 2020/2021 за делот за С. Македонија.
Од Амнести посочуваат дека ЕК го одобри почетокот на разговорите за пристапување во март, признавајќи го напредокот во реформите во судството, полицијата и безбедносните служби и во справувањето со организираниот криминал и корупцијата. Во септември, владата објави програма за реформи во медиумите, која вклучуваше решавање на ширењето на „лажните вести“.
„По избувнувањето на КОВИД-19, вонредната состојба беше прогласена од средината на март и беше укината во средината на јуни (2020) за да се овозможи кампања за парламентарните избори во јули. Полицијата беше селективна во спроведувањето на усогласеноста со полицискиот час и забраната за верски или јавни собири“, се вели во извештајот.
Во април, велат од Амнести, Владата го скрати финансирањето на невладиниот сектор за 525.000 евра, загрозувајќи ја нивната способност да испорачуваат основни услуги. Судовите едвај функционираа, постигнувајќи бавен напредок во гонење лица обвинети за кршење на ограничувањата на КОВИД-19.
Во однос на неказнивоста, организацијата посочува дека во март 2020 беше затворено Специјалното јавно обвинителство, создадено во 2015 година со надлежност за наводни сериозни злосторства, вклучително и кршење на човековите права, од поранешни владини министри и службени лица.
„Над 20 необвинети случаи биле пренесени на јавниот обвинител. Продолжи судењето на поранешниот шеф на тајната полиција и министер за внатрешни работи за нивно учество во незаконско прислушување. Во јуни 2020, поранешната специјална обвинителка Катица Јанева беше осудена на седум години затвор за злоупотреба на службената положба. С. Македонија сè уште ја нема ратификувано Меѓународната конвенција за заштита на сите лица од присилно исчезнување, потпишана во февруари 2007 година“, стои во извештајот.
Дискриминацијата заснована врз етничка припадност, религија, пол и сексуална ориентација опстојува, честопати подгревана од пандемијата.
„Говорот на омраза и дезинформациите на социјалните мрежи често беа насочени кон албански граѓани. Хелсиншкиот комитет за човекови права пријави 80% зголемување на антиисламскиот говор на омраза пред изборите, а во јули поднесе пет кривични пријави за ширење омраза“, забележува Амнести.
За Ромите посочуваат дека претрпеа дискриминација при пристапот до финансиската помош поврзана со КОВИД-19.
„Наместо владина поддршка, ранливите семејства добија повремени хуманитарни пакети од невладини организации и некои општини. Националниот ромски центар исто така им помагаше на ромските семејства од кои се бара да се самоизолираат“, велат од Амнести.
Нотираат дека во март, девет музичари Роми кои патувале нз Италија со конвој од 200 лице беа во карантин пет денови во армиската касарна при влегувањето во земјава, а потоа беа ослободени. Додека, патниците што не биле Роми им било речено да се самоизолираат дома.
За ЛГБТИ+ луѓето, во мај Уставниот суд го изгласа Законот за спречување и заштита од дискриминација од 2019 година, со кој се признава дискриминација врз основа на родов идентитет и сексуална ориентација, од процедурални причини. Сепак, забележува Амнести, во октомври Парламентот го врати законот, но не успеа да обезбеди независност на Антидискриминаторската комисија.
„Во август, претседателот на тетовската невладина организација ЛГБТ-Јунајтед беше нападнат, добивајќи повреди на главата и окото“, потенцира Амнести.
Посочуваат дека работодавачите не успеаја да спроведат мерки поврзани со КОВИД-19 за да им помогнат на родителите што работат, диспропорционално влијаејќи врз жените, на некои од нив им се намалиле платите незаконски ако одморат.
„Во текстилната индустрија, на жените им се закануваа отпуштања, необновување на договорите или – како во Штип, во јуни – требаше да работат преку полициски час за викендот“, стои во извештајот.
Исто така, Владата не успеала целосно да ги спроведе препораките од невладините организации за заштита на жените и децата од семејно насилство.
Во поглед на сексуалните и репродуктивни права, нотираат од Амнести, за време на пандемијата државните клиники не можеа да обезбедат рутинско сексуално здравје и репродуктивни услуги. Невладината организација ХЕРА даде приоритет на услугите за Ромите и другите ранливи жени.
„Во март, Комитетот CEDAW и наложи на С. Македонија да обезбеди репарација на шест бремени Ромки, незаконски протерани од нивните домови во главниот град Скопје, во август 2016 година. Според невладината организација Европски центар за права на Ромите, една Ромка почина во март за време на постапката за отстранување на мртвото бебе. На неа двапати беше одбиен прием во охридската болница, и покрај тоа што се појави со болка, потоа инфекција и треска. Кога конечно беше пренесена во скопската болница, мораше да почека шест часа за резултатот од тестот КОВИД-19 пред приемот. Дотогаш, бебето починало“, нотираат во извештајот.
За последниот дел за бегалци, баратели на азил и мигранти, стои дека скоро половина од 172 барања за азил поднесени до крајот на јуни беа поднесени од лица незаконски притворени како сведоци во постапките против шверцерите.
„На еден апликант му беше дадена привремена заштита. Невладината организација Здружение на млади правници на Македонија извести дека до 30 септември 24.153 бегалци и мигранти биле спречени да влезат во земјата или биле незаконски вратени назад во Грција“, забележуваат од Амнести.
