Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
По бегството на екс-премиерот Никола Груевски во Унгарија, јавноста бурно реагираше и бара одговорност од институциите. Овој случај е топ тема по медиумите и социјалните мрежи, а истовремено отвора стара рана кога е во прашање историјатот на оставките во земјава – како морален и одговорен чин.
Додека МВР и министерот Оливер Спасовски прстот го вперуваат кон судот, а судот кон полицијата, за голем дел од граѓаните е недозволиво да нема било каква одговорност, особено што се работи за бегство на личност која цела деценија владееше со земјата. Исто така, Грувски требаше да одлежи двегодишна казна затвор, а претходно преку „бомбите“ беше поврзуван со масовно прислушување, десетици скандали, корупциски афери, за спрега меѓу власта со судовите и медиумите, за партизираност на институции и обвинуван за „заробена држава“ по Прибе.
Револтот се зголемува со фактот што оставките во земјава се реткост, нема доволно функционери кои ќе направат одговорен гест и, со тоа, ќе бидат пример.
Oставките во изминативе години можеби привидно се зголемија, но останува горчлив вкус дека се несразмерни со аферите и скандалите. Остануваат недооформена категорија во националната политичка свесност, a без нив се шири митот на безгрешност, но и криминогена толеранција. Експертската јавност смета дека се премалку за земја што граѓански и институционално се развива, се дообликува и кокетира со ЕУ и со западниот свет за примена на демократски вредности.
Оттука, направивме времеплов, анализа на досегашните искуства и ваквиот „срамежлив“ тренд за преземање лична одговорност и повлекување од функцијата како морален и политички чин.
– – – – –
Прв на памет доаѓа Антони Пешев. Тој беше министер за сообраќај во 1993 година и се одважи да поднесе неотповиклива оставка од морални причини, по авионските несреќи на „Палер“ и „Авиоимпекс“.
Од падот на авионот „Фокер“ на Палер Македонија во 1993 година
Оставка во 1995 година даде и Љубомир Фрчкоски, министерот за внатрешни работи, кога на 3 октомври 1995 беше извршен атентат врз претседателот Киро Глигоров. За оставката на Фрчкоски медиумите пишуваа неколку денови по атентатот, сепак, тогашниот премиер Бранко Црвенковски, по еден месец размислување, не ја прифати.
Слично беше и со Миле Јанакиески. Оставката што ја понуди тогашниот министер за транспорт, дојде по бродска несреќа на Охридско Езеро. Во најголемото национално езеро 15 бугарски туристи ги загубија животите, но одлуката на Јанакиески не ја прифати актуелниот премиер Никола Груевски. Јанакиески поднесе оставка нешто подоцна оставка, но тоа официјално беше поради „политичката состојба и сите сечени, лепени и монтирани снимки“.
Миле Јанакиески, интервју за МИА
Претходникот на Владо Мисајловски не спомена дека презел одговорност за постапките кои цела Македонија ги слушна во „бомбите“.
Македонската јавност памети и оставка на еден премиер – Хари Костов. Тој само пет месеци по преземањето на функцијата, во ноември 2004 се повлече од функцијата. Како причина за ваквиот потег ги наведе проблемите со ДУИ, коалиционен партнер во тогашната влада на СДСМ.
Дел од домашната јавност може ќе се присети и на оставката на Ѓунер Исмаил. Во 1996 година Сашо Ордановски беше сменет од директорската позиција во МРТВ, а Исмаил, како тогашен министер, портпарол на Владата, не се согласи за директно вмешување на власта во самостојната уредувачка политика на телевизијата. Исмаил почувствува дека е недозволиво загрозување на јавниот интерес и функцијата на националната телевизија.
Во мандатот на Лазе Еленовски падна армиски хеликоптер, загинаа 12-мина војници. Притисок во јавноста се интензивираше, но тогашниот министер за одбрана одби да поднесе оставка.
Лазе Еленовски
Слично беше и откако падна владиниот авион во кој загинаа претседателот Борис Трајковски и осум соработници. Ресорен министер тогаш беше Агрон Буџаку, а одговорен за одржување на владината флота – директорот на Службата за општи и заеднички работи, Горан Минчев.
Трагичниот крај на деветгодишната Тамара Димовска од Велес, чие барање за операција се заглави во бирократски лавиринти, наиде на лавина реакции од граѓаните – протести, остри критики од експертската јавност и разни здруженија, па логично произлегоа барања за оставки од Министерството за здравство и во Фондот за здравствено осигурување. Факт е дека неколку луѓе од Фондот си заминаа, но граѓаните преку низа протести побараа и преиспитување на политичката институционална зрелост, со цел потенцијалната оставка на министерот Никола Тодоров да добие солидарна и хумана димензија, да прерасне во пример.
Со трагедијата со Тамара, но и со повеќе аномалии во здравствениот систем, Тодоров од активисти доби и „титула“ на „Министер за смрт“.
Протести за оставка на Никола Тодоров (фото: МКД.мк)
Иако на улиците реки од луѓе со денови протестираа поради убиството на 21-годишниот Мартин Нешкоски, а МВР изнесе контрадикторни изјави, оставка не даде ниту тогашната прва полицајка Гордана Јанкуловска и потпаролот Иво Котески. Јанкуловска на својата позиција остана и по 5 мај 2015, откако опозицијата објави нова „бомба“ со разговори и го актуализираше случајот со Нешкоски, а пред Владата се собра револтирана маса народ барајќи одговорност и од Никола Груевски, и од цел владин врв воопшто. Наместо одговорност, на протестот против полициската бруталност се случи полициска бруталност.
Оставката на Јанкуловска дојде нешто подоцна. Слично како и оние на Сашо Мијалков и Јанакиески, се поврзуваше со политичката криза, без никаква индикација дека ја поднесува поради обвинувањата за прикривање на случајот со Нешкоски.
Оставка не поднесе ниту претседателот Ѓорге Иванов. Политичката криза во земјава доби нова димензија и масовни протести токму по одлуката на Иванов за колективно помилување на 56 лица, најголем дел поврзани со скандалот со прислушувањето. Иванов својата постапка ја бранеше со аргумент дека тоа е „одлука од државен интерес, за помирување на страните и решавање на кризата“.
Од протестите на „Шарена револуција“
Ова само го дозапали вулканот, а лавата со револт се прелеа низ улиците на Македонија. Така се роди и „Шарена револуција“. Преку сите протести во тој период, граѓаните бараа одговорност и оставки од цел владин врв на сега побегнатиот Никола Груевски, откако во „бомбите“се слушаше за партизираност на институции, изборни манипулации, брутална пресметка со неистомисленици, договарани апсења, провизии и рекет, расипничко трошење на буџет… Преку снимките „популарни“ меѓу јавноста за поднесување оставка станаа и Зоран Ставрески, Мартин Протуѓер, Елизабета Канческа-Милевска, Кирил Божиновски, Марко Зврлевски… Никој од нив не се повлече по содржината на „бомбите“.
Силни критики на адреса на екс-градоначалникот на Скопје, Коце Трајановски дојдоа по поплавите на 6 август 2016. Тие оставија зад себе 22 мртви лица, стотици уништени куќи и апокалиптични глетки во реоните на Сингелиќ, Стајковци, Смилковци и Арачиново, па се бараше оставка од Трајановски поради непревземање мерки за заштита и недостаток на инвестиции во инфраструктура. Исто така, дојдоа критики и за начинот на дејствување и справување со последиците на поплавите.
Трајановски остана на функцијата. На локалните избори во 2017 се кандидираше за нов мандат.
Фотографија по поплавите во 2016
Здружението на новинари на Македонија (ЗНМ) побара оставка или разрешување од некогашниот потпретседател на Владата Владимир Пешевски, кој после прес-конференција за „Дуинг бизнис“ навредуваше новинарка од „Вест“ поради тоа што прашала дали владата размислува да ја покачи старосната граница на 67 години за одење во пензија.
„Дали вие можете да одговорите со да или не ако ве прашам дали твоите дома знаат дека си проститутка“, беше контра прашањето на Пешевски.
Заменик-министер за труд и социјална политика Диме Спасов, мина ноќ полна со контроверзии и нелогичности. Според МВР, Спасов дивееше по службената кола низ скопските улици, предизвикувајќи две сообраќајки. Политичката кариера му заврши без оставка, туку со појавување на ТВ.
„Бев жртва на сценарио и полициско-криминална местенка“, се жалеше Спасов.
Кога протестите на „За заедничка Македонија“ и приврзаниците кулминираа со насилен упад во Собранието на 27 април – полицијата не спречи напад на над 100 лица. Министерот за внатрешни работи Агим Нухиу најави дека од лидерот на ДУИ Али Ахмети ќе бара да го повлече од функцијата, од морални причини. Сепак, остана да биде министер до 1 јуни 2017 – до формирањето на новата влада.
Во Собранието на РМ на 27 април 2017
Нухиу по „крвавиот четврток“ го разреши шефот на оперативниот штаб на МВР, директор на Бирото за јавна безбедност, Митко Чавков. Освен апсењата и судските постапки, никој не поднесе лична одговорност меѓу функционерите и претениците „вратари“.
Чавков го замени Лазе Велковски. Откако неговиот службен џип се „прошета“ до Грција и назад заедно со неговата ќерка, Велковски беше разрешен од функцијата, но потоа назначен за началник во Одделот за борба со организиран криминал во рамки на МВР. Велковски во своето образложение во МВР се правдал дека ја пратил ќерка му со обезбедување на одмор во Грција поради наводни закани по живот.
Александар Донев, директорот на Агенцијата за туризам не поднесе оставка, тука беше разрешен од функцијата со образложение за несовесно работење. Донев беше цел на критика на јавноста во ноември минатата година, кога медиумите објавија дека патувал до Аргентина со лет од бизнис класата, со што платил 220.000 денари.
Директорот на Агенцијата за млади и спорт Дарко Каевски лани го „тресеше“ скандал со збирката поезија „Млади поети“ и песните со сексистичка и албанофобска содржина.
Каевски се извини на јавноста и рече дека чувствува морална и професионална одговорност, а во негова одбрана застана и премиерот Заев, тврдејќи дека се работи за добар кадар со добри резултати. Каевски продолжи да ја води Агенцијата. Сојузот на спортови пред некој ден му врачи награда „13. Ноември“ за „општествено спортски работник/функционер“.
Дарко Каевски
Градоначалникот на Ново Село, Боро Стојчев си поднесе оставка на 5 октомври од затворот во Струмица каде издржува затворска казна. На 10 јули годинава, заедно со уште четири лица, тој беше уапсен во обид да шверцува 3.300 штеки цигари преку македонско-бугарската граница, на див премин кај село Бадилен. Јавноста бараше брза реакција на институциите и одговорност, а потоа се појавија критики откако Апелација во Штип му ја намали казната од 18 на 6 месеци затвор.
По притисок на јавноста, членовите на Државната изборна комисија си поднесоа оставки, откако американскиот амбасадор Џес Бејли откри дека си изгласале дополнителна плата за четири дополнителни месеци за изборите 2017. Претходно дополнителено добиле плата и за пет месеци по изборите од 2016 година. ДИК најавија дека ќе ги донираат бонусите во хуманитарни цели.
Многу спорни изјави, по некое соопштение за јавноста од одржана средба или потпишан меморандум, по некој отворен предмет за судир на интереси и многу премолчени корупциски афери остави зад себе составот на Антикорупциска комисија откако, еден по еден, членовите почнаа да поднесуваат оставки по обелоденувањето од „Сакам да кажам“ дека членовите земале пари за патни трошоци со лажни налози.
Оставка поднесе и министерот за правда Билен Саљији поради преквалификацијата на обвинението од Јавното обвинителство за смртта на малиот Алмир од Куманово. Случајот поттикна протести, каде се бараше разрешување на сите јавни обвинители и Љубомир Јовески, но и одговорност од целата влада и премиерот Зоран Заев. Јовески тврдеше дека се постапува неселективно и непристрасно. Остана да ја врши функцијата.
Од протестите за малиот Алмир
Вицепремиерот за економски прашања Кочо Анѓушев на неколку пати беше во фокус на јавноста. Граѓани бараа одговорност, а премерот застана во негова одбрана при аферата „Фонд за иновации“, иако Анѓушев му понудил оставка. „Прво, не го кршат законот, зошто да побараме оставки? Ако така бараме оставки, потоа ќе се мислиме од каде да најдеме луѓе да ги ангажираме во власта“, одговори Заев на прашање дали ќе побара морална и политичка одговорност од функционерите вклучени во „Фонд за иновации“.
За премиерот Зоран Заев досега од разни организации и групи, меѓу другото, се бараше одговорност за Законот за јазици, Договорот со Грција и референдумот.
– – – – –
Оставки низ светот за коментари по Фејсбук, возење под алкохол, за лажна магистратура…
Кога ќе се погледнат искуствата надвор од државните граници, може да се забележат стотици оставки поради некоректни изјави, плагијати на докторски дисертации, коментари по социјални мрежи, одмори на туѓа сметка, прислушувања, смртни случаи… Не секогаш министрите и функционерите имале допирна точка со конкретните случаи и скандалите, но презеле одговорност поради пропусти во своите ресори.
Министерка за здравство на Шпанија, Кармен Монтон си даде оставка по низа оспорувања за нејзината магистратура. Шпанските медиуми претходно објавија дека 42-годишната Монтон добивала преодни оценки на Универзитетот во Мадрид иако не посетувала предавања, а се отворија сомнежи и дека го препишала трудот.
Аида Хаџиалиќ
Шведската министерка со босанско потекло Аида Хаџиалиќ, 29 години, даде оставка од својата функција поради тоа што возела под дејство на алкохол. Таа беше министерка за средно образование и обука на возрасни. Полицијата од Малме во рутинска контрола кај неа утврди присуство на 0,2 грама алкохол во крвта, нивото за за престап во Шведска. Таа потенцираше дека „ова е најголемата грешка во нејзиниот живот“ и дека „длабоко жали за ова што се случи“.
Во Словенија министерот за здравство Томаж Гантер даде оставка поради неможноста да се спроведат здравствени реформи, а црногорскиот министер Миодраг Радуновиќ ја напушти функцијата по појавата на инфекција во одделот за гинекологија на општата болница во Бијело Поље, од која почина едно новороденче.
Естонскиот министер за финансии Јирген Лиги замина откако еден негов навредлив коментар на социјалната мрежа Фејсбук, упатен кон колега во естонската влада, го навлече бесот на јавноста во земјата.
Словачкиот премиер Роберт Фико поднесе оставка под притисок на јавноста, три недели по убиството на новинарот Јан Куцијак и неговата свршеница. За политичкиот скандал поднесе оставка и првиот полицаец во Словачка, Роберт Калинак.
Јан Куцијак и неговата свршеница
Министерот за надворешна трговија и економски односи на Босна и Херцеговина, Борис Тучиќ поднесе оставка затоа што властите во Сараево подготвувале продажба на оружје на Украина.
Во Јапонија, министерот за економија Јосио Хахиро во 2011 реши да го напушти ресорот поради негодувањата што ги предизвика неговата изјава дека регионот околу оштетената централа „Фукушима“ е како „мртов град“.
Јапонскиот министер за земјоделие Сеичи Ота поднесе оставка на функцијата поради појавата на ориз со пестициди на пазарот.
Најавата за оставката на данскиот министер за правда, Мортен Боедсков, пак, дојде откако парламентарци одложија посета на населба на хипици во Копенхаген.
Британецот Брукс Њумарк се повлече од министерската фотелја откако „Сандеј тајмс” најави текст со негови експлицитни фотографии. Њумарк беше министер за граѓанско општество, а преку интернет разменувал фотографии, меѓу кои и од себе во пижами со новинарка што се претставила како млада активистка.
Брукс Њумарк
Романски министер за труд поднесе оставка од „морални причини“ по откривањето дека под неприфатливи околности ја вработил својата сопруга, а полскиот министер за одбрана Богдан Клич по авионската несреќа во која загина тогашниот полски претседател Лех Качински и уште 95 луѓе кај Смоленск.
Поразот на референдумот за независност беше аргументот за оставката на првиот министер на Шкотска и лидер на Шкотската национална партија (СПН), Алекс Салмонд. Тој рече дека по заминувањето од двете функции, ќе остане во политиката само како член на шкотскиот парламент. И покрај поразот на сепаратистите и националистите, Салмонд потенцираше дека „сонот за независна Шкотска продолжува да живее“.
Николас Хуло, францускиот министер за екологија објавил дека поднесува оставка во радио интервју кое одеше во живо, образложувајќи дека се почувствувал „целосно осамен во залагањето за еколошки реформи“.
Тројца министри во Владата на индиската држава Карнатака поднесоа оставки бидејќи гледале порно-клип за време на владина седница. Унгарскиот претседател Пал Шмит замина од функцијата поради скандалот со плагијатот на неговата докторска дисертација, а Германецот Кристијан Вулф откако беше обелоденето дека прифатил услуга и бил со сопругата на одмор на туѓа сметка.
Кристијан Вулф
Во јавноста во 2015 „протекоа“ тајни снимки од разговори меѓу полски министри. Веднаш потоа премиерката Епа Копач соопшти дека тројца министри се повлекле од ресорите здравство, финансии и спорт. Уште неколку други политичари, меѓу кои е и парламентарниот спикер Радослав Сикорски, како и главниот советник на премиерот и координатор за посебни служби, исто така дадоа оставка.
Ова всушност беше продолжение на владиниот скандал, за повеќе разговори што се случувале во елитни ресторани во Варшава. Спикерот Сикорски ги нарекува полско-американските врски „безвредни“, а за британскиот премиер Дејвид Камерон вели дека е „недораснат за европски прашања“. Аферата со прислушувањето резултираше со обвиненија против неколку лица, вклучувајќи ги и менаџерите и келнерите во рестораните.
Најпознатата афера во политичката, медиумската, па и филмската историја – „Вотергејт“ во 1974 беше причина за оставката на Ричард Никсон. Републиканецот беше 37-миот претседател на САД, а замина од Белата куќа откако беа откриени уреди за прислушување во изборниот штаб на соперничката Демократска партија во комплексот Вотергејт, Вашингтон. Прислушувањето го организираа приврзаниците и најодговорните луѓе на Републиканската партија.
Бојан Шашевски
-
(Analizë) Funksionarët maqedonas “të turpshëm” në dhënien e dorëheqjeve dhe marrjen e përgjegjësisë
17/11/2018- LAJME, QYTETARË
Pas arratisjes së ish kryeministrit Nikolla Gruevski në Hungari, publiku reagoi ashpër dhe kërkon përgjegjësi nga institucionet. Ky rast paraqet top temë në mediat dhe rrjetet sociale, ndërkaq njëkohësisht hap plagë të vjetër kur është në pyetje historia e dorëheqjeve në vendin tonë – si akt moral dhe i përgjegjshëm.
Përderisa MPB dhe ministri Oliver Spasovski gishtin e drejtojnë kah gjykata, ndërsa gjykata drejt policisë, për numër të madh të qytetarëve është e pa tolerueshme të mos ketë asnjë lloj përgjegjësie, në veçanti sa i përket arratisjes së personit i cili një dekadë ka qeverisur me vendin. Gjithashtu, Gruevski duhej të vuante dënim me burg në kohëzgjatje prej dy vjet, ndërsa paraprakisht nëpërmjet “bombave” u lidh me përgjimin masiv, dhjetëra skandale, afera korruptive, bashkëpunim ndërmjet pushtetit dhe gjykatave dhe mediave, për partizimin e institucioneve dhe i akuzuar për “shtetin e kapur” nga Pribe.
Revolta bëhet edhe më e madhe me faktin se dorëheqjet në vendin tonë janë gjë e rrallë, nuk ka shumë funksionarë të cilët do të bëjnë një gjest me përgjegjësi, dhe me këtë, do të jenë shembull.
Dorëheqjet gjatë viteve të kaluara në shikim të parë ndoshta u rritën, por ngel përshtypja e hidhur se janë jo proporcionale me aferat dhe skandalet. Ngelin kategori jo formale në vetëdijen politike nacionale, ndërsa pa to përhapet miti i të pa gabueshmit, por edhe toleranca kriminogjene. Ekspertët janë të mendimit se janë shumë pak për një shtet që është në zhvillim qytetar dhe institucional, po formësohet në mënyrë plotësuese dhe flirton me BE-në dhe me botën perëndimore për zbatimin e vlerave demokratike.
Së këndejmi, bëmë një lundrim në kohë, analizë për përvojat e deritanishme dhe trendin e tillë “të turpshëm” për përgjegjësi personale dhe tërheqje nga funksioni si akt moral dhe politik.
– – – – –
Ndërmend i pari na vjen Antoni Peshev. Ai ishte ministër për komunikacion në vitin 1993 dhe vendosi të japë dorëheqje për shkaqe morale, pas fatkeqësisë ajrore të “Paler” dhe “Aviompeks”.
Nga rënia e avionit “Foker” të Palmer Maqedonia në vitin 1993
Dorëheqje në vitin 1995 dha edhe Ljubomir Frçkovski, ministër i Punëve të Brendshme, kur më 3 tetor 1995 u krye atentat mbi presidentin Kiro Gligorov. Për dorëheqjen e Frçkovskit mediat kanë shkruar disa ditë pas atentatit, megjithatë, kryeministri i atëhershëm Branko Crvenkovski, pasi mendoi një muaj, nuk e pranoi dorëheqjen.
Ngjashëm ishte edhe me Mile Janakievski. Dorëheqjen që e ofroi ministri i atëhershëm i Transportit, erdhi pas fatkeqësisë me anien në Liqenin e Ohrit. Në liqenin më të madh nacional 15 turistë bullgarë humbën jetën, por vendimi i Janakievskit nuk u pranua nga kryeministri aktual Nikolla Gruevski. Janakievski dha dorëheqje pak më vonë, por kjo zyrtarisht ishte për shkak të “gjendjes politike dhe të gjitha incizimet të prera, të ngjitura dhe të montuara”.
Mile Janakievski, intervistë për MIA
Paraardhësi Vllado Misajlovski nuk përmendi se ndërmerr përgjegjësi për veprimet për të cilat dëgjoi e gjithë Maqedonia në “bombat”.
Publiku maqedonas e mban mënd edhe dorëheqjen e kryeministrit – Hari Kostov. Ai vetëm pesë muaj pas marrjes së funksionit, në nëntor 2004 u tërhoq nga funksioni. Si shkak për gjestin e tillë përmendi problemet me BDI-në, partnerin e koalicionit në qeverinë e atëhershme të LSDM-së.
Një pjesë e publikut vendas do të kujtojë edhe dorëheqjen e Gjyner Ismail. Në vitin 1996 Sasho Ordanovski u ndërrua nga pozita drejtor i RTVM-së, ndërsa Ismail, si ministër i atëhershëm, zëdhënës i Qeverisë, nuk u pajtua me përzierjen e drejtpërdrejtë të pushtetit në pavarësinë e politikës redaktuese të televizionit. Ismail, ndjeu se nuk lejohet cenimi i interesit publik dhe funksioni i televizionit nacional.
Në mandatin e Llaze Elenovski u rrëzua helikopteri i armatës, humbën jetën 12 ushtarë. Presoni nga publiku intensifikohej, por ministri i atëhershëm i Mbrojtjes refuzoi të japë dorëheqje.
Llaze Elenovski
Ngjashëm ishte edhe pasi u rrëzua avioni qeveritar në të cilin humbi jetën presidenti Boris Trajkovski dhe tetë bashkëpunëtorë. Ministri i resorit përkatës atëherë ishte Agron Buxhaku, ndërsa përgjegjës për mirëmbajtjen e flotës qeveritare – drejtori i Shërbimit për Punë të Përgjithshme dhe të Përbashkëta, Goran Minçev.
Fundi tragjik i dyvjeçares Tamara Dimovska nga Velesi, kërkesa për operacion e së cilën ngeci nëpër labirintet burokratike, hapi në një sërë reagime nga qytetarët – protesta, kritika të ashpra nga ekspertë dhe shoqata të ndryshme, dhe logjikisht rezultuan kërkesa për dorëheqjen e Ministrit të Shëndetësisë dhe në Fondin për Sigurim Shëndetësor. Është fakt se disa njerëz nga Fondi u larguan, por qytetarët nëpërmjet një sërë protesta kërkuan edhe rishqyrtimin e pjekurisë politike dhe institucionale, me qëllim dorëheqja potenciale të ministrit Nikolla Todorov të fitojë dimension solidar dhe human, të shndërrohet në shembull.
Me tragjedinë me Tamarën, por edhe me më shumë anomali në sistemin shëndetësor, Todorov nga aktivistët fitoi edhe “titull” si “Ministër për Vdekje”.
Protesta për dorëheqjen e Nikolla Todorov (foto: MKD.mk)
Edhe pse nëpër rrugët lumenj njerëzish me ditë protestonin për shkak të vrasjes së 21 vjeçarit Martin Neshkoski, ndërsa MPB paraqiste deklarata kontradiktore, dorëheqje nuk dha as policja e parë e atëhershme Gordana Jankullovska dhe zëdhënësi Ivo Koteski. Jankullovska në pozitën e saj qëndroi edhe pas 5 majit 2015, pasi opozita publikoi “bombë” të re me biseda dhe e aktualizoji rastin me Neshkoski, ndërsa para Qeverisë u mblodhën një masë e revoltuar popull dukë kërkuar përgjegjësi edhe nga Nikolla Gruevski, edhe nga gjithë kreu qeveritar në përgjithësi. Në vend të përgjigjes, në protestën kundër brutalitetit policor ndodhi brutalitet policor.
Dorëheqja e Jankullovskës ndodhi pak më vonë. Ngjashëm si ato të Sasho Mijallkov dhe Janakievski, lidheshin me krizën politike, pa asnjë indikacion se e jep dorëheqjen për shkak të akuzave për fshehjen e rastit me Neshkoski.
Dorëhqje nuk dha as presidenti Gjorgje Ivanov. Kriza politike në vend fitoi një dimension tjetër dhe protesta të mëdha pikërisht pas vendimit të Ivanovit për faljen masive të 56 personave, pjesa më e madhe të lidhur me skandalin me përgjimet. Ivanov veprimin e tij e mbronte me argumentin se ky është “vendim me interes shtetëror për pajtimin e palëve dhe zgjidhjen e krizës”.
Nga protestat e “Revolucionit Laraman”
Kjo vetëm e ndezi në mënyrë plotësuese vullkanin, dhe llava me revoltë u derdh në rrugët e Maqedonisë. Kështu lindi “Revolucioni Laraman”. Nëpërmjet të gjitha protestave në atë periudhë, qytetarët kërkonin përgjegjësi dhe dorëheqje nga i gjithë kreu qeveritar i tani të arratisurit Nikolla Gruevski, pasi në “bombat” dëgjohej për institucione të partizuara, manipulime zgjedhore, përllogaritje brutale me oponentët politik, arrestime të kurdisura, provizione dhe reket, shpenzimin e buxhetit pa nikoqirllëk… Nëpërmjet incizimeve “popullor” në mesin e qytetarëve për dhënien e dorëheqjeve u bënë edhe Zoran Stavreski, Martin Protuger, Elizabeta Kançeska-Milevska, Kiril Bozhinovski, Marko Zvrlevski… Askush nga ata nuk u tërhoq pas përmbajtjes së “bobmave”.
Kritika të fuqishme në adresë të ish – kryetarit të qytetit Shkup, Koce Trajanovski arritën pas vërshimeve më 6 gusht 2016- ën. Ato lanë pas vetes 22 persona të vdekur, qindra shtëpi të shkatërruara dhe pamje apokaliptike në rajonin e Hasanbegut, Stajkovcit, Smillkovës dhe Haraçinës, dhe u kërkua dorëheqja e Trajanovskit për shkak të mos ndërmarrjes së masave për mbrojtje dhe mungesën e investimeve në infrastrukturë. Gjithashtu kritika kishte edhe për mënyrën e veprimit dhe ballafaqimit me pasojat nga vërshimet.
Trajanovski ngeli në funksion. Gjatë zgjedhjeve lokale në vitin 2017 ishte kandidat për mandat të ri.
Fotografi pas vërshimeve në vitin 2016
Shoqata e gazetarëve të Maqedonisë (SHGM) kërkoi dorëheqje ose shkarkim të nënkryetarit të atëhershëm të Qeverisë, Vlladimir Peshevski, i cili pas konferencës për shtyp për “Duing Biznis” ofendonte gazetare të “Vest” sepse ka pyetur a mendon qeveria të rrisë kufirin e moshës në 67 vjeç për dalje në pension.
“A mund të përgjigjeni ju me përgjigje po ose jo nëse tëndit në shtëpi e dinë se je prostitutë” ishte kundër përgjigja e Peshevskit.
Zëvendës ministri i Punës dhe Politikës Sociale Dime Spasov, kaloi një natë përplot me veprime kontraverse dhe të pa logjikshme. Sipas MPB, Spasov harbonte me automjetin zyrtar nëpër rrugët e Shkupit, duke shkaktuar dy aksidente. Karriera politike i përfundoi pa dorëheqje, por me paraqitjen në TV.
“Isha viktimë e një skenari dhe kurdisje policore – kriminale”, ankohej Spasov.
Kur arritën kulmin protestat e “Për Maqedoni të përbashkët” dhe ithtarët e saj hynë me dhunë në Kuvend më 27 prill – policia nuk e ndali hyrjen e mbi 100 personave. Ministri i Punëve të Brendshme Agim Nuhiu paralajmëroi se nga lideri i BDI-së Ali Ahmeti do të kërkojë të tërhiqet nga funksioni, për shkaqe morale. Megjithatë, ngeli të jetë ministër deri më 1 qershor 2017 – deri në formimin e qeverisë së re.
Në Kuvendin e RM-së më 27 prill 2017
Nuhiu pas “të enjtes së përgjakshme” e shkarkoi shefin e shtabit operativ të MPB-së së Byrosë për Siguri Publike, Mitko Çavkov. Përveç arrestimeve dhe procedurave gjyqësore, askush nuk morri përgjegjësi personale në mesin e funksionarëve dhe deputetëve “portierë”.
Çavkovin e zëvendësoi Llaze Vellkovski. Pasi xhipi i tij zyrtar “shëtiti” deri në Greqi dhe u kthye mbrapa së bashku me vajzën e tij, Vellkovski u shkarkua nga funksioni, por pastaj u emërua drejtor i Seksionit për Luftë me Krim të Organizuar në kuadër të MPB-së. Velkovski në arsyetimin e tij në MPB ka thënë se e ka dërguar vajzën e tij me sigurim në pushim në Greqi për shkak kinse të kërcënimeve për jetën.
Aleksandar Donev, drejtori i Agjencsë për Turizëm nuk dha dorëheqje, por u shkarkua nga funksioni me arsyetim për punë të pa përgjegjshme. Donev ishte pjesë e kritikës së publikut në nëntor të vitit të kaluar, kur mediat publikuan se ka udhëtuar deri në Argjentinë me fluturim me biznes klasë, për çka ka paguar 220.000 denarë.
Drejtorin e Agjencisë për të Rinj dhe Sport Darko Kaevski, vjet e “drodhi” skandal me përmbledhjen e poezive “Poetë të rinj” dhe poezitë me përmbajtje seksiste dhe shqiptarofobe.
Koefski i kërkoi falje publikut dhe tha se ndjen përgjegjësi morale dhe profesionale, ndërsa në mbrojtje të tij qëndroi edhe kryeministri Zaev, duke pohuar se bëhet fjalë për kuadër me rezultate të mira. Kaevski vazhdoi të udhëheqë Agjencinë. Lidhja e sporteve para disa dite i dorëzoi shpërblimin “13 nëntori” për “punëtor / funksionar shoqëror sportiv”
Darko Kaevski
Kryetari i komunës Novo Sello, Boro Stojçev dha dorëheqje më 5 tetor nga burgu i Strumicës ku vuante dënimin me burg. Më 10 korrik, së bashku me katër persona të tjerë, ai u arrestua në përpjekje të kontrabandojë 3.300 kartonë cigare nëpërmjet kufirit maqedonas – bullgar, në kalimin ilegal tek fshati Badilen. Publiku kërkoi reagim të shpejtë të institucioneve dhe përgjegjësi, ndërsa më pas u paraqitën kritika pasi Gjykata e Apelit në Shtip e zvogëloi dënimin nga 18 në 6 muaj burg.
Pas presionit të publikut, anëtarët e Komisionit Shtetëror të Zgjedhjeve dhanë dorëheqje, pasi ambasadori amerikan Xhes Bejli, zbuloi se kanë votuar në favor të vetes së tyre pagë plotësuese për katër muaj plotësues për zgjedhjet e vitit 2017. Paraprakisht kanë pranuar pagë për pesë muaj plotësues për zgjedhjet e vitit 2016. KSHZ paralajmëroi se do t’i japë donacion bonuset për qëllime humanitare.
Shumë deklarata kontestuese, nga ndonjë njoftim për publikun nga takim i mbajtur ose memorandum i nënshkruar, nga ndonjë lëndë e hapur për konflikt interesi dhe shumë afera korruptive të lëna pas vetes të Komisionit Kundër Korrupsionit pasi, një nga një, anëtarët filluan të japin dorëheqje pas zbardhjes nga “Dua të them” se anëtarët kanë marrë para për shpenzme rrugore me flet urdhëresa të rrejshme.
Dorëheqje dha edhe ministri i Drejtësisë Bilen Saliji, për shkak të ri kualifikimit të akuzës nga Prokuroria Publike për vdekjen e Almirit të vogël nga Kumanova. Rasti nxiti protesta, ku kërkohej shkarkimi i të gjithë prokurorëve publik dhe Ljubomr Joveski, por edhe përgjegjësi nga e gjithë qeveria dhe kryeministri Zoran Zaev. Joveski thoshte se ka vepruar në mënyrë jo seleksionuese dhe në mënyrë të pa anshme. Ngeli të ushtrojë funksionin.
Nga protestat për Almirin e vogël
Zëvendës kryeministri për Çështje Ekonomike Koço Angjushev disa herë ishte në fokusin e publikut. Qytetarë kërkojnë përgjegjësi, ndërsa kryeministri qëndroi në mbrojtje të tij gjatë aferës “Fondi për Inivacone” edhe pse Angjushev i ka ofruar dorëheqje. “E para, nuk e shkelin ligjin, pse të kërkojmë dorëheqje? Nëse kështu kërkojmë dorëheqje, pastaj do të mendojmë prej nga të gjejmë njerëz t’i angazhojmë në qeveri”, u përgjigj Zaev në pyetjen nëse do të kërkojë përgjegjësi morale dhe politike nga funksionarë të përfshirë në “Fondin për Inovacone”.
Për kryeministrin Zoran Zaev deri tani nga organizata dhe grupe të ndryshme, ndër të tjerat, u kërkua përgjegjësi edhe për Ligjin për gjuhët, Marrëveshjen me Greqinë dhe për referendumin.
– – – – –
Dorëheqje në botë për komente në Fejsbuk, për vozitje nën ndikimin e alkoolit, për magjistraturë të rrejshme…
Kur do të shihen përvojat jashtë kufijve shtetëror, mund të vërehen me qindra dorëheqje për deklarata jo korrekte, plagjiaturë të desertmit të doktoraturës, komente në rrjetet sociale, pushime në llogari të huaj, përgjime, raste të vdekjes… Jo çdo herë ministrat dhe funksionarët kanë pasur lidhje me rastet konkrete dhe skandale, por kanë marrë përgjegjësi për shkak të lëshimeve në resorët e tyre.
Ministrja e Shëndetësisë në Spanjë, Karmen Monton dha dorëheqje pas në sërë kontestimeve të magjistraturës së saj. Mediat spanjolle paraprakisht publikuan se 42 vjeçarja Monton ka marrë nota kalimtare në Universtetin në Madrit edhe pse nuk ka vizituar ligjërata, ndërsa u hapën dyshime edhe se ka përshkruar gjatë punimit.
Aida Haxhialiq
Ministrja suedeze me origjinë boshnjake Aida Haxhialiq, 29 vjeçare, dha dorëheqje nga funksioni i saj pasi ka vozitur nën ndikim të alkoolit. Ajo ishte ministre për Arsim të Mesëm dhe Trajnimin e të Rriturve. Policia e Malmes në kontroll rutinë tek ajo konstatoi prezencë të 0.2 grm alkool në gjak, nivel për shkelje ligjore në Suedi. Ajo theksoi se “ky është gabim më i madh në jetën e saj” dhe se “ndjen keqardhje të thellë për këtë që ndodhi”.
Në Slloveni, ministri i Shëndetësisë Tomazh Ganter dha dorëheqje për shkak të pamundësi të realizoj reformën shëndetësore, ndërsa ministri i Malit të Zi Miodrag Radunoviq u largua nga funksioni pas paraqitjes së infeksionit në repartin e gjinekologjisë në spitalin e përgjithshëm në Bijelo Pole, për të cilin shkak ndërroi jetë një foshnjë.
Ministri i Financave i Estoni-së Jirgej Ligi u lagua nga funksioni pas një komenti të tij ofendues në rrjetin social Fejsbuk, adresuar një kolegu në qeverinë e Estoni-së, që shkaktoi revolt tek qytetarët e vendit.
Kryeministri i Sllovakisë, Robert Fiko dha dorëheqje nën presion të publikut, tre javë pas vrasjes së gazetarit Jan Kucijak dhe të fejuarës së tij. Për skandalin politik dha dorëheqje edhe polici i parë i Sllovakisë, Robert Kalinak.
Jan Kucijak dhe e fejuara e tij
Ministri i Tregtisë së Jashtme edhe Marrëdhënieve Ekonomike i Bosnjës dhe Hercegovinës, Boris Tuçiq, dha dorëheqje sepse qeveritarët në Sarajevë kanë përgatitur shitjen e armëve në Ukrainë.
Në Japoni, ministri i Ekonomisë Josio Hahiro në vitin 2011 vendosë të braktisë resorin për shkak të mos pajtimeve që i shkaktoi deklarata e tij se rajoni i dëmtuar rreth centralit “Fokushima” është “qytet i vdekur”.
Ministri japonez për Bujqësi Seiçi Ota dha dorëheqje nga funksioni për shkak të paraqitjes së orizit me pesticide në treg.
Paralajmërimi për dorëheqjen e ministrit danez të Drejtësisë, Morten Boedskov, nga ana tjetër erdhi pasi parlamentarët prolonguan vizitën në lagjen e hipikëve në Kopenhagë.
Britaniku Bruks Njumark u tërhoq nga kolltuku ministror pasi “Sandej Tajms” publikoi tekst me fotografi të tij eksplicite. Njumark ishte ministër për Shoqëri Qytetare ndërsa nëpërmjet internetit ka shkëmbyer fotografii ndër të cilat edhe nga vetja e tij më pizhame me gazetaren që është prezantuar si aktiviste rinore.
Bruks Njumark
Ministri rumun për Punë dha dorëheqje për “shkaqe morale” pas zbulimit se rrethana të pa pranueshme e ka punësuar të shoqen, ndërsa ministri polak i Mbrojtjes Bogdan Kliç as fatkeqësisë ajrore në të cilën humbën jetën presidenti i Polonisë Leh Kaçinski me 95 persona të tjerë në Smolensk.
Dështimi në referendumin për pavarësi ishte argument për dorëheqjen e ministrit të parë të Skocisë dhe liderit të Partisë Nacionale Skoceze (SPN), Aleks Salmond. Ai tha se pas largimit nga dy funksionet, do të qëndrojë në politikë vetëm si anëtar i Parlamentit të Skocisë. Edhe përpos disfatës së separatistëve dhe nacionalistëve, Salmond theksoi se “ëndrra për pavarësinë e Skocisë vazhdon të jetojë”.
Nikolas Hulo, ministri francez për Ekologji ka publikuar se jep dorëheqje në radio intervistë e cila transmetohej drejtpërdrejtë, duke arsyetuar se është ndier “tërësisht i vetmuar në angazhimin për reforma ekologjike”.
Tre ministra në Qeverinë e shtetit indian Karnataka kanë dhënë dorëheqje sepse kanë parë porno klip gjatë seancës së Qeverisë. Presidenti i Hungarisë Pal Shmit u largua nga funksioni për shkak të skandalit me plagjiaturën e desertimit të tj të doktoraturës, ndërsa gjermani Kristijan Vulf pasi u zbulua se ka pranuar shërbim dhe ka qenë në pushim me bashkëshorten në llogari të huaj.
Kristijan Vulf
Në publik në vitin 2015 “rrodhën” incizime sekrete nga bisedat ndërmjet ministrave polak. Menjëherë pas kësaj kryeministrja Epa Kopaç njoftoi se tre ministra janë tërhequr nga resori i shëndetësisë, financave dhe sportit. Edhe disa politikanë të tjerë, ndër të cilët është edhe spikeri parlamentar Radosllav Sikorski si këshilltar kryesor i kryeministrit dhe koordinator për shërbime të veçanta, gjithashtu dhanë dorëheqje.
Kjo në fakt paraqiste vazhdim të skandalit qeveritar, për më shumë biseda që kanë ndodhur në restorante elitare ne Varshavë. Spikeri Sikorski i quan lidhjet polake – amerikane “të pa vlefshme” ndërsa për kryeministrin britanik Dejvd Makeron thotë se “nuk është i pjekur për çështje evropiane”. Afera me përgjimet rezultoi me akuza kundër disa personave, përfshirë edhe menaxherët dhe kamerierët e restoranteve.
Afera më e njohur politike, mediatike, po edhe në historinë e filmit – “Voltergejt” – në vitin 1974 ishte shkak për dorëheqjen e Riçard Nikson. Republikani ishte presidenti i 37-të SHBA-ve, ndërsa u largua nga Shtëpia e Bardhë pasi u zbuluan pajisje për përgjim në shtabin zgjedhor të kundër kandidates të Partisë Demokratike në kompleksin Votergejt, Uashington. Përgjimin e kishin organizuar ithtarët dhe njerëzit më përgjegjës të Partisë republikane.
Bojan Shashevski