Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Никој во земјава не располага со точниот податок за бројот на доделени Б-интегрирани еколошки дозволи што општините им ги издаваат на фирмите чие работење влијае врз животната средина.
Ова го откри Центарот за граѓански комуникации (ЦГК) во истражувањето кое го спровеле во Битола, Кичево, Куманово, Неготино, Струмица, Тетово, Чаир и Штип.
Според регистарот што го води Министерството за животна средина и просторно планирање, 278 компании се иматели на ваквите дозволи. Нивното истражување и открива дека дел од дозволите што ги доделиле општините не се објавени во Регистарот, додека дел од фирмите иако ги затвориле инсталациите, сè уште се евидентирани во Регистарот.
Дополнително, од ЦГК велат дека иако фирмите носители на Б-интегрирани еколошки дозволи треба да плаќаат надоместоци по неколку основи, сепак дури и големите општини годишно на оваа основа вкупно собираат само по неколку илјади денари.
„Оваа состојба отвора сомнеж дека општините не им ги пресметуваат надоместоците за поседување на Б-интегрирана дозвола на сите носители на дозволите. А, дел од фирмите не ги плаќаат редовно ниту ваквите ниски надоместоци за кои се задолжени. Годишните надоместоци што ги плаќаат фирмите кои поседуваат Б-интегрирана дозвола се движат од 915 денари до 22.860 денари“, посочуваат од ЦГК.
Големите разлики во приходите што ги остваруваат општините врз оваа основа, од ЦГК велат дека упатуваат на заклучок дека нема воедначен начин на пресметување на надоместоците за Б-интегрираните еколошки дозволи.
„Со оглед на тоа што годишните надоместоци за најголем дел од инсталациите кои поседуваат Б-интегрирана еколошка дозвола се идентични секоја година, може да се толкува дека дел од инсталациите не доставуваат ниту годишни извештаи за мерењата за загадувањето и дека нецелосно им се утврдува годишниот надоместок“, сметаат од ЦГК.
Истовремено, од Центарот велат дека општините немаат пракса да ги информираат граѓаните за приходите што ги остваруваат од фирмите кои се носители на Б-интегрирани дозволи, додавајќи дека отсуството на транспарентност го зголемува ризикот од злоупотреби.
„Општините немаат регистри на загадувачи. Дел од нив имаат изработено т.н. катастри на загадувачи, но на ниво на индустрии, а не и на поединечни фирми“, се посочува во заклучоците од истражувањето.
Од ЦГК истовремено велат дека и секоја втора општина се соочува со недостиг на инспекциски кадар во областа на животната средина.
Препораките кои ги дава Центарот по спроведеното истражување е дека е неопходно водење прецизна евиденција за доделените Б-интегрирани еколошки дозволи, и на ниво на општините и на ниво на државата и обезбедување пристап на граѓаните до овие податоци.
Тие препорачуваат и да се воспостави интегриран систем и контролен механизам преку кој целосно ќе бидат опфатени индустриските инсталации, односно капацитети, кои со своите активности емитуваат материи штетни по животната средина и оттука, треба да бидат носители на Б-интегрираните еколошки дозволи.
„Почести неселективни и несубјективни контроли за пронаоѓање инсталации кои требало, а не поднеле барање за добивање Б-интегрирана дозвола, како и врз субјектите кои поседуваат дозволи од ваков тип, со цел да се заштити животната средина. Иницирање измени во законската регулатива за коригирање на формулата преку која се утврдува висината на средствата што
треба да ги платат инсталациите што поседуваат Б-интегрирана дозвола“, се додава во препораките на истражувањето.Општините на годишно ниво да обезбедуваат известувања од операторите со инсталации за количината на загадувачките супстанции и овие податоци да ги користат при пресметка на годишниот надоместок за поседување Б-интегрирана еколошка
дозвола, како и тие да ги пресметуваат надоместоците за годишно поседување Б-интегрирана дозвола за сите носители на дозволите и да водат сметка за навремена наплата на овие побарувања, препорачуваат од ЦГК.„Воспоставување воедначен начин на пресметување на надоместоците за Б-интегрирани еколошки дозволи и иницирање измени во законската регулатива за определување поконкретни насоки за наменското искористување на наплатените надоместоци. Пополнување на сите предвидени работни места за овластени инспектори за животна средина во локалните самоуправи, со цел
спроведување континуирани редовни, вонредни и контролни надзори на индустриските капацитети“, стои во препораките на Центарот за граѓански комуникации.Целосното истражување е достапно на следниов ЛИНК.
-
QKC: Askush nuk e ka numrin e saktë të lejeve ekologjike të integruara – B të dhëna për kompanitë që ndikojnë ndaj mjedisit jetësor
Askush në vend nuk ka të dhëna të sakta për numrin e lejeve ekologjike të integruara – B të dhëna që komunat ua lëshojnë kompanive, puna e të cilave ndikon ndaj mjedisit jetësor.
Këtë e zbuloi Qendra për Komunikime Civile (QKC) në hulumtimin që e zbatoi në Manastir, Kërçovë, Kumanovë, Negotinë, Strumicë, Tetovë, Çair dhe Shtip.
Sipas regjistrit të Ministrisë së Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinorë, 278 kompani janë emërues të lejeve të tilla. Hulumtimi i tyre edhe zbulon se, një pjesë e lejeve që i kanë ndarë komunat nuk janë publikuar në regjistrin, derisa një pjesë e kompanive edhe pse i kanë mbyllur instalacionet, ende janë të evidentuara në regjistrin.
Më tej, nga QKC thonë se, edhe pse kompanitë bartëve të lejeve ekologjike të integruara – B duhet të paguajnë kompensime për disa arsye, megjithatë edhe komunat e mëdha mbledhin vetëm disa mijëra denarë në vjet mbi këtë bazë.
“Kjo situatë hap dyshim se, komunat nuk ua përllogarisin kompensimet për posedimin e lejeve të integruara – B gjithë bartësve të lejeve. Ndërsa një pjesë e kompanive nuk i paguajnë rregullisht as kompensimet e këtilla të ulëta për të cilat obligohen. Kompensimet vjetore që i paguajnë kompanitë që posedojnë leje të integruar – B lëvizin nga 915 deri në 22.860 denarë”, theksojnë nga QKC.
Dallimet e mëdha në të ardhurat që i realizojnë komunat mbi këtë bazë, nga QKC thonë se, nxjerrin në konkludim se, nuk ka një mënyrë unifrome të përllogaritjes së kompensimeve për lejet ekologjike të integruara – B.
“Duke pasur parasysh që kompensimet vjetore për pjesën më të madhe të instilacioneve që posedojnë lejeve ekologjike të integruara – B janë identike çdo vit, mund të interpretohet se një pjesë e instilacioneve nuk dorëzojnë as raporte vjetore për matjen për ndotjen dhe se kompensimi vjetor u përcaktohet jotërësisht”, vlerësojnë nga QKC.
Njëkohësisht, nga Qendra thonë se, komunat nuk kanë praktikë t’i informojnë qytetarët për të ardhurat që i realizojnë nga kompanitë që janë bartëse të lejeve të integruara – B, duke shtuar se, mungesa e transparencës rrit rrezikun e keqpërdorimit.
“Komunat nuk kanë regjistrat të ndotësve. Një pjesë e tyre janë përpiluar të a.q. kadastra të ndotësve, por në nivel të industrive por edhe të kompanive individuale”, theksohet në konkludimet nga hulumtimi.
Nga QKC njëkohësisht thonë edhe se çdo e dyta komunë përballet me mungesë të kuadrit të inspektorëve të mjedisit jetësor.
Rekomandimet që i jep Qendra pas zbatimit të hulumtimi është se nevojitet që të mbahet evidencë më precize e lejeve të dhëna ekologjike të integruara – B, edhe në nivel të komunave edhe në nivel të shtetit dhe sigurimit të qasjes së qytetarëve në këto të dhëna.
Ato rekomandojnë edhe të vendoset sistem i integruara dhe mekanizëm kontrolli përmes së cilit do të përfshihen tërësisht instalacionet industriale, përkatësisht kapacitetet, të cilët me aktivitetet e tyre emetojnë materie të dëmshme për mjedisin jetësor dhe me këtë, duhet të jenë bartë të lejeve ekologjike të integruara – B.
“Kontrolle më të shpeshta joselektive dhe josubjektve për gjetjen e instalacione të cilat duhej, por nuk kanë dorëzuar kërkesë për marrjen e lejes së integruar – B, si dhe ndaj subjekteve të cilët posedojnë leje të llojit të tillë, me qëllim që të mbrohet mjedisi jetësor. Inicimi i ndryshimeve në rregullativën ligjore për korrigjimin e formulës përmes së cilës përcaktohet shuma e mjeteve që duhet t’i paguajnë instalacionet që posedojnë leje të integruar – B”, shtohet në rekomandimet e hulumtimit.
Komunat të sigurojnë në nivel vjetor raport nga operatorëtë me instalacione për sasinë e substancave ndotëse dhe këto të dhën t’i shfrytëzojnë gjatë përllogaritjes së kompensimit vjetor për posedimin e lejes ekologjike të integruar – B, si dhe ata t’i përllogaritin kompensimet për posedimin vjetor të lejes së integruar – B për të gjithë bartësit e lejeve dhe të mbajnë llogari për pagesë në kohë të këtyre kompensimeve, rekomandojnë nga QKC.
“Vendosja e një mënyre uniforme për përllogaritjen e kompensimeve për lejet e integruara ekologjike – B dhe inicimi i ndryshimeve në rregullativën ligjore për përcaktimin e udhëzimeve më konkrete për përdorimin e dedikuar të kompensimeve të paguara. Plotësimin e të gjitha vendeve të parashikuara të punë për inspektor të autorizuar për mjedis jetësor në vetëqeverisjes lokale, me qëllim zbatimin e mbikëqyrjeve të vazhdueshme, të rregullta dhe të jashtëzakonshme të kapaciteteve industriale”, qëndron në rekomandimet e Qendrës për Komunikime Civile.
Hulumtimi i plotë është i qasshëm në LINKUN në vijim.
