Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Смена на правилникот за извршување инспекциски надзор, усогласувајќи го со ЕУ нормативита за диоксини, формалдехиди и фурани. Во најбрз можен рок да се донесат правилници за индустриски емисии и воведување најдобри производствени пракси за тој сектор. Да се раскине договорот со италијанската фирма-концесионер „ФЦЛ Амбиенте“, поради неисполнување на договореното за „Дрисла“.
Ова се барањата на еко-активисти од разни организации и иницијативи, кои денеска здружени како Движење за чист воздух одржаа предупредувачки протест пред влезот на депонијата „Дрисла“.
Според еко-активистот Тони Никушевски, „Дрисла“ е една од големите критични места во Скопје и Македонија кога станува збор за загадувањето.
„Најголемиот проблем е што најопасниот отпад од целата држава завршува во оваа депонија. ‘Дрисла’ нема добиено акредитација Министерството за животна средина за депонирање на таков отпад“, рече Никушевски, потенцирајќи дека е потребно раскинување на договорот со „ФЦЛ Амбиенте“ зашто, вели тој, немаат вложено ниту евро во „Дрисла“ за да ја направат депонијата адекватна за употреба.
Што се однесува до опасниот отпад, Никушевски вели низ светот тој повеќе не се увезува. Стоката која тргнува од европски центри, или од големи градови кон трети земји, не се декларира според Базелската конвенција, туку, нагласува активистот, се декларира како репроматеријал или суровина.
„На тој начин, се одбегнува регулациската рамка и на тој начин опасната стока стигнува до вакви трети земји. Третите земји немаат контролни механизми, немаат царински служби. Сето она што влегува во државата и, од едноставна причина, ние не може да знаеме дали понатаму во државата ќе се увезува таков тип на отпад, се додека не покаже дека има функционални контролни механизми. Жално е што имаме Правилници, методологија на работа достапни на страната на Министерството, во подзаконските и законските акти, но тие се носени 1976 година. Пишувани се на машина за куцање и не соодејсвуваат со денешните потреби“, рече Никушевски.
Драги Змијанац од „Меѓаши“ пред новинарите праша што се гори во печките на „Дрисла“? Односно, што се складира, каков отпад и каков е третманот на тој отпад?
„Дали се запазуваат законите, стандардите и европските регулативи? Дали се увезува отпад од други земји? Дали се декларира тој отпад како отпад? Дали се придржуваат до максималниот капацитет на горење на печките на Дрисла? Дали има соодветни филтри? Одредени извори покажуваат дека печките се дупло оптоварени од што треба. Што превземаат државните органи, посебно инспекторите? Колку често доаѓаат на контрола? Има ли ноќни ненајавени смени, и дали филтрите се соодветни за фурани и диоксини?“, праша Змијанац.
На протестот пред депонијата беше присутен и Аријaнид Џафери од тетовската организација „Еко-герила“. Го повтори барањето за забрана за увозот на отпадот во Македонија. Го повика премиерот Зоран Заев и владата итно да го сменат законот за увоз на отпад.
Според Џафери, забраната за отпад значително ќе придонесе во намалување на загадувањето, особено во Скопје.
„Сериозни сомневања за согорување на отпад во ‘Дрисла’, без соодветни стандарди, е една од причините за аерозагадувањето. Како и во минатото, постои лавиринт на транспарентност каков отпад навистина се увезува од странство и се согорува во Македонија. Иако во Скопје беа преземени неколку мерки за загадувањето, очигледно е дека не се намали. Сите мерки ќе бидат козметички доколку не се забрани овој отпад. Македонија нема капацитет да се справува со сопствената количина на отпад. Увозот на отпадот од држави од ЕУ останува сомнеж за корумпираните врски и импликации на интересите на интересите на мафијата. Бараме и од Јавното Обвинителство да ја испита оваа активност, без влијание на бизнис интересите и политиката“, рече Џафери.
Еко-активистот Марјан Ненов од Движење за чист воздух нагласи дека доколку не се решат овие прашања, сериозно не се разгледаат за 15 денови, ќе се организира помасовен протест, со вклучување и на населението.
Исто така, рече тој, сакаат да дадат јасна порака на политичарите – дека не им веруваат.
„Се повеќе веруваме дека постои нивна вмешаност во овој бизнис, затоа што загадувањето е бизнис, а се помалку веруваме во нивната неспособност да го решат ова. Господа политичари, исчистете си го вашето ѓубре, затоа што пред избори ќе ве поклопи“, рече Ненов.
Бојан Шашевски
Фото: Мартин Колоски
-
(Foto) Eko aktivistët me protestë kërkuan kontroll më të madh të “Drisllë-s”
01/02/2019 LAJME, QYTETARË
Ndryshim të rregullores për kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese, harmonizim me BE normat për dyokside, formaldehide dhe furane. Në afat sa më të shpejtë të mundshëm të miratohen rregullore për emetimet industriale dhe vendosjen e praktikave më të mira prodhuese për këtë sektor. Të anulohet marrëveshja me firmën italiane – koncesioner “FCL Ambiente”, për shkak të mos plotësimit të marrëveshjes me “Drislla”.
Këto janë kërkesat e eko aktivistëve, të organizatave të ndryshme dhe iniciativave, të cilat sot u bashkuan si Lëvizje për ajër të pastër, mbajtën protestë paralajmëruese para hyrjes te deponia “Drislla”.
Sipas eko aktivistit Toni Nikushevski, “Drislla” është një nga vendet e mëdha kritike në Shkup dhe Maqedoni kur bëhet fjalë për ndotjen.
“Problemi më i madh është se mbeturinat më të rrezikshme nga i gjithë vendi përfundojnë në këtë deponi. “Drislla” nuk ka fituar akreditim nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor për mbeturina të këtilla”, tha Nikushevski, duke theksuar se nevojitet anulimi i marrëveshjes me “FCL Ambiente” sepse, thotë ai, nuk kanë investuar asnjë euro në “Drislla” për ta bërë deponinë adekuate për përdorim.
Sa i përket mbeturinave të rezikshme, Nikushevski thotë se në botë ai më nuk importohet. Malli që niset nga qendrat evropiane, ose nga qytetet e mëdha në drejtim të shteteve të treta, nuk deklarohet sipas Konventës së Bolonjës, por, thekson aktivisti, deklarohet si repromaterial ose lëndë e parë.
“Në këtë mënyrë, evitohet korniza rregullatore dhe në këtë mënyrë malli i rrezikshëm mbërrin në vende të këtilla të treta. Vendet e treta nuk kanë mekanizma kontrollues, nuk kanë shërbime doganore. E gjithë ajo që hyn në shtet dhe për një shkak të thjeshtë, ne nuk mund ta dimë nëse edhe më tutje në shtet do të importohet lloj i tillë i mbeturinave, përderisa nuk tregohet se ka mekanizëm kontrollues funksional. Është për keqardhje që kemi Rregullore, metodologji të punës të qasshme në faqen e Ministrisë, në aktet nënligjore dhe aktet ligjore, por ato janë miratuar në vitin 1976. Janë shkruar në makinë për shtypje dhe nuk përkojnë me nevojat aktuale”, tha Nikushevski.
Dragi Zmijanac nga “Megjashi” para gazetarëve pyeti çfarë digjet në furrat e “Drisllës”? Respektivisht, çfarë depozitohet si mbeturina dhe si është trajtimi i këtyre mbeturinave?
“A respektohen ligjet, standardet dhe rregullativat evropiane? Vallë importohen mbeturina nga vende të tjera? Vallë deklarohen ato mbeturina si mbeturina? Vallë respektohen deri në maksimum kapacitetet për djegie në furrat e Drisllës? Vallë ka filtra përkatëse? Burime të caktuara bëjnë me dije se furrat janë dyfish të ngarkuara nga ajo që duhet. Çfarë ndërmarrin organet shtetërore, në veçanti inspektorët? Sa shpesh vijnë për kontroll? Vallë ka turne nate të pa paralajmëruara dhe nëse filtrat janë përkatëse për furanë dhe dyokside?
Në protestën para deponisë ishte i pranishëm edhe Arijanid Xhaferi nga organizata tetovare “Eko – gerila”. E përsëriti kërkesën për ndalimin e importit të mbeturinave në Maqedoni. I bëri thirrje kryeministrit Zoran Zaev dhe qeverisë urgjentisht të ndryshojnë ligjin për importin e mbeturinave.
Sipas Xhaferit, ndalimi për mbeturinat dukshëm do të kontribuojë në zvogëlimin e ndotjes, në veçanti në Shkup.
“Dyshime serioze për djegien e mbeturinave në “Drislla”, pa standarde përkatëse është një nga shkaqet për ndotjen e ajrit. Si edhe në të kaluarën, ekziston labirint të transparencës se çfarë mbetje në të vërtetë importohen nga jashtë shtetit dhe digjen në Maqedoni. Edhe pse në Shkup kanë ndërmarrë disa masa për ndotjen, është evidente se ndotja nuk është zvogëluar. Të gjitha masat do të jenë kozmetike nëse nuk ndalohen këto mbetje. Maqedonia nuk ka kapacitete të përballet me sasinë e vet të mbeturinave. Importi i mbetjeve nga vendet e BE-së ngel dyshim për lidhjet e korruptuara dhe implikimet e interesave të mafies. Kërkojmë edhe nga Prokuroria Publike të hulumtojë këtë aktivitet, pa ndikimin e biznes interesave dhe politikës”, tha Xhaferi.
Eko aktivisti Marjan Nenov nga Lëvizja për ajër të pastër theksoi se nëse nuk zgjidhen këto çështje, seriozisht nuk shqyrtohen për 15 ditë do të organizohet protestë masive, me përfshirjen e popullatës.
Gjithashtu, tha ai, dëshirojnë të japin mesazh të qartë për politikanët – se nuk ju besohet.
“Gjithnjë e më tepër besojmë se ekziston përzierja e tyre në këtë biznes, sepse ndotja është biznes, ndërsa gjithnjë e më pak besojmë në pa aftësinë e tyre ta zgjidhin këtë. Zotërinj politikanë, pastroni plehrat tuaja, sepse para zgjedhjeve do t’ju mbulojë”, tha Nenov.
Bojan Shashevski
Foto: Martin Koloski