Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
На 30 хонорарци од Младинскиот културен центар (МКЦ) во Скопје не им се продолжени договорите за работа, што значи во МКЦ нема да се ангажираат лица за предавање во Планетариумот, лица за реализација на програмските активности (технички лица и организатори на настани), кафулето е затворено, а затворена е и култната продавница „Ап(о)тека“. Со ова, МКЦ е преполовен со вработени и персонал, па неизвесно е се’ што ќе се случува во следниот период и како Центарот би функционирал.
Одлуката за непродолжување на договорите дојде од новиот директор на МКЦ, Арбен-Бени Шаќири, откако Државната комисија за спречување на корупција (ДКСК) доставила писмо со препорака до Центарот.
Шаќири за СДК.мк вели дека договорите за хонорарните вработувања, според правилникот на ДКСК, се прекинуваат до моментот на завршување на изборниот процес.
„МКЦ како и сите други институции е должна да ги почитува насоките на институциите надлежни за спроведување на изборниот процес“, изјави Шаќири.
Вработени од МКЦ, пак, посочија дека препораката на ДКСК се однесува на тоа дека во изборниот процес не смее да се склучуваат договори со кои би се злоупотребиле буџетски средства. Но, велат тие, договорите кои се прекинати воопшто не се поврзани со користењето на буџетските средства, туку се однесуваат на соработници кои генерираат приход и истите соработници се исплаќаат од генерираниот сопствен приход.
„Одлуката која ја донел директорот е еднострана и неоснована, уште повеќе штетна за институцијата која ако не работи во наредните неколку месеци, ќе се нанесе непоправлива штета на долг рок. МКЦ досега се соочил со мноштво изборни процеси во кои биле ангажирани лица согласно законските насоки. Дополнително, институцијата во 2023 е доведена во незавидна финансиска положба и без програмата која носи приход, е невозможно да се намалат милионските долгови продуцирани во толку краток период“, забележаа вработените од МКЦ.
Ако се погледне известувањето на ДКСК од 16 февруари, испратено до институциите, тоа содржи сегменти од Изборниот законик, а кои се однесуваат на делот за нови вработувања, отпуштања, започнување нови проекти и сл., во предизборниот период. Ова важи за институциите во наредните 2,5 месеци.
Меѓу другото, таму пишува:
Не може да се вршат исплаќања на плати, пензии, социјална помош или други исплати и материјални надоместоци од буџетски средства или од средства на јавните фондови кои не се редовни месечни исплати, односно сите едногодишни трансфери и исплати или еднократни трансфери од буџетски средства или од средства на јавни фондови, ниту да се отуѓува државен капитал, ниту да се потпишуваат колективни договори, како што стои во членот 8 од Изборниот законик.
Од МКЦ за Радио МОФ тврдат дека вработени цел месец однапред барале на 4 месеци да им се изготват договори, но Шаќири одбивал.
„Дополнително, дали е вака и во другите јавни институции? Дали и таму не се продолжени договорите? Како ќе се исплаќаат хонорарци, постојат театри каде периодов играат независни продукции?“, посочуваат вработени од МКЦ.
На нашето прашање дали ваквата ситуација ги става под знак прашање наредните настани во МКЦ, како на пример концертите на „Artan Lili“, „Hardfaced“, „Wolfheart, како и случувањата во киното „Фросина“, од Центарот велат: „се’ е неизвесно“.
„Преполовени сме со вработени и персонал, шанкот дефинитивно нема да работи. Организаторите имаат право да си откажат“, велат вработени од МКЦ.
За случувањата во МКЦ денеска со своја реакција излезе младинското Здружение за едукативен развој „Еквалис“. Од таму одлуките за договорите ги оквалификуваа како „срамни“, потенцирајќи дека ова претставува опасност за исчезнување на еден од главните простори на алтернативната културна сцена, развивање на критичката мисла и младинското заедничарење.
„Oваа одлука е потценувачка и поразувачка порака што се испраќа кон младите коишто цврсто застанаа позади идејата дека овој простор е суштински значен за нив и дека генерацијата за којашто постои оваа институција не сака и не дозволува интервенции коишто ќе значат згаснување или пак задирање во автономијата на институцијата. Крајно, овие простори се наши, на граѓаните. Секаков обид тие да бидат загрозени го сметаме како директен упад во нашата слобода, во слободата да бидеме свои, да имаме наши простори, да танцуваме, да твориме, да го преиспитуваме општеството, да сме заедно во моменти кога сме се чувствувале осамено. Овој простор не е партиска сопственост. МКЦ е натпартиски концепт којшто конечно треба да биде оставен да им служи на граѓаните наместо на партиските игри и пресметки“, се вели во реакцијата на „Еквалис“.
Инаку, ваквите случувања доаѓаат нешто повеќе од една година откако се случи музичко-протестниот собир пред МКЦ, каде стотици млади порачаа „Културата е скапа, некултурата поскапа“. Таквото движење „Сите за МКЦ“ се роди откако Центарот информираше дека програмскиот буџет значително им се крати, а дотогашниот в.д. директор, Ванчо Богоев, е сменет од позиција бидејќи не подлегнал на притисоци од Генералниот секретар на Град Скопје да потпише вработување за Арбен-Бени Шаќири.
Од музичко-протестниот собир пред МКЦ, фото: Радио МОФ
Потоа Центарот стана мета на обвинувања за незаконско работење од градоначалничката Данела Арсовска. Додека МКЦ обвинувањата ги карактеризираше како неосновани и паушални, во МКЦ како директор влезе детективот Никола Алексов.
Со тоа, продолжија активностите на „Сите за МКЦ“. За каузата за МКЦ се собираа офлајн и онлајн петиции против намалување на буџетот и политизирање на институцијата, а се случи и герила-акција на фестивалот „Земјотрес“. Исто така, над 20 култни центри од мрежата Liveurope упатија повик за МКЦ: „Да се спаси еден од темелите на културата, младите и демократијата“.
Управниот суд во текот на минатото лето пресуди дека Арсовска незаконски го назначила детективот Алексов за директор на МКЦ, а потоа Антикорупциска комисија побара кривичен прогон на градоначалничката. Дури потоа беше објавен конкурс за нов директор. На првиот немаше разврска, а по вториот оглас беше назначен Шаќири, кога МКЦ повторно реагираше дека Решението од Град Скопје му е од 10 јануари, а тие не биле известени за назначувањето, туку откако поминало времето за жалба за другите кандидати.
Од Град Скопје досега за Радио МОФ не ги образложија причините по кои критериуми е избран и што го одвојува од останатите кандидати.
Бојан Шашевски
-
30 personave të angazhuar me honorarë në QKR u ndërpriten marrëveshjet, puna e kësaj
qendre është e pasigurt30 të punësuarve me honorar në Qendrën Kulturore Rinore (QKR) në Shkup nuk u janë vazhduar marrëveshjet për punë, që do të thotë që në QKR nuk do të angazhohen persona për ligjërim në Planetarium, persona për realizimin e aktiviteteve programore (persona teknik dhe organizatorë të ngjarjeve), kafeneja është mbyllur, ndërsa është mbyllur edhe shitorja kult “Ap(o)tekan. Me këtë, QRK është me personel dhe të punësuar të përgjysmuar dhe është e pasigurt se çfarë do të ndodhë në periudhën vijuese dhe si do të funksiononte qendra. Vendimi për mosvazhdimin e marrëveshjeve vjen nga drejtori i ri i QKR-së, Arben – Beni Shaqiri, pasi Komisioni Shtetëror për Parandalim të Korrupsionit (KSHPK) i ka dërguar letër komisionit me rekomandim.
Shaqiri për SDK.mk thotë se, marrëveshjet për punësimet me honorarë, sipas rregullores së KSHPK-së, ndërpriten deri në momentin e përfundimit të procesit zgjedhor.
“QKR sikurse edhe institucionet e tjera është e obliguar t’i respektojë udhëzimet e institucioneve kompetente për zbatimin e procesit zgjedhor”, deklaroi Shaqiri.
Të punësuar në QKR, theksuan se, rekomandimi i KSHPK-së ka të bëjë me atë se, në procesin zgjedhor nuk duhet të lidhen marrëveshje me të cilat do të keqpërdoreshin mjetet buxhetore. Por, thonë ata, marrëveshjet që janë ndërprerë nuk kanë të bëjnë aspak me përdorimin e mjeteve buxhetore, por kanë të bëjnë me bashkëpunpëtorë që gjenerojnë të ardhura dhe bashkëpunëtorët e njëjtë paguhen nga të ardhurat vetanake të gjeneruara.
“Vendimin që e ka marrë drejtori është i njëanshëm dhe i pabazuar, për më tepër i dëmshëm për institucionin i cili nëse nuk punon për disa muaj të ardhshëm, do të sjellë dëm të papërmirësueshëm në periudhë të gjatë. QKR deri më tani është përballur me shumë procese zgjedhore në të cilat kanë qenë të angazhuar persona në pajtueshmëri me udhëzimet ligjore. Për më tepër, institucioni në vitin 2023 është sjellë në një gjendje të palakmueshme financiare dhe pa programin i cili sjell të ardhura, është e pamundur që të ulet borxhet milionëshe të bëra në një periudhë të gjatë”, theksojnë të punësuarit në QKR.
Nëse shihet njoftimi i 16 shkurtit i KSHPK-së, dërguar institucioneve, ai përmban segmente të Kodit Zgjedhor, të cilat kanë të bëjnë me pjesën e punësimoeve të reja, largimeve, fillimeve të projekteve të reja etj., në periudhën parazgjedhore. Kjo vlen për institucionet në 2,5 muajt e ardhshëm.
Mes tjerash, në njoftim thuhet:
Nuk mund të realizohen pagesa të pagave, pensioneve, ndihmës sociale apo pagesave të tjera dhe kompensime materiale nga mjetet buxhetore apo nga mjetet e fondeve publike të cilat nuk janë pagesa të rregullta mujore, përkatësisht të gjitha transferet njëvjeçare dhe pagesat apo transfereret që bëhën vetëm njëherë nga mjetet buxhetore apo nga mjetet e fondeve publike, as për të tjetërsuar kapitalin shtetëror, as për të nënshkruar marrëveshje kolektive, siç thuhet në nenin 9 nga Kodi Zgjedhor.
Nga QKR për Radio MOF thonë se, të punësuarit një muaj më herët kanë kërkuar që t’u bëhen marrëveshje në 4 muaj, por Shaqiri ka refuzuar.
“Për më tepër, a është kështu edhe në institucionet e tjera publike? A janë ndërprerë edhe atje marrëveshjet? Si do të paguan të punësuarit me honorar, a ka teatro ku këtë periudhë luajnë produksione të pavarura”, theksojnë të punësuarit nga QKR.
Në pyetjen tonë, nëse një situatë e këtillë i vendos në pikëpyetje ngjarjet e ardhshme në QKR, si për shembull koncertin e “Artan Lili”, „Hardfaced“, „Wolfheart, si dhe zhvillimet në kinon “Frosina”, nga kjo qendër thonë: “gjithçka është e pasigurtë”. “Numri i të punësuarve dhe personelit është përgjysmuar, banaku definitivisht nuk do të punojë. Organizatorët kanë të drejtë të dorëhiqen”, thonë të punësuarit nga QKR.
Për zhvillimet në QKR sot me ragim doli shoqata e të rinjve për zhvillim edukativ “Ekvalis”. Prej aty i kanë cilësuar si të “turpshme” vendimet për marrëshjet, duke potencuar se kjo paraqet rrezik për zhdukjen e njërës ndër hapësirat kryesore të skenës alternative kulturore, zhvillimet të mendimit kritik dhe unifikimit rinor.
“Ky vendim është porosi nënçmuese dhe dëshpëruese që i dërgohet të rinjve të cilët kanë qëndruar fuqishëm pas idesë se kjo hapësorë është e një rëndësie thelbësore për to dhe se, gjenerata për të cilën ekziston ky institucion nuk do dhe nuk lejon intervenim të cilat do të nënkuptojnë shuarje apo cenim të autonomisë së institucionit. Në fund të fundit, këto hapësira janë tonat, të qytetarëve. Çdo tentim që ato të rrezikohen, e vlerësojmë si sulm direkt në lirinë tonë, në lirinë të jemi vetvetja, të kemi hapësirat tona, të vallëzojmë, të krijojmë, të jemi së bashku në momente kur jemi ndjerë të vetmuar. Kjo hapësirë nuk është pronë partiake. QKR është koncept mbipartiak i cili përfundimisht duhet të lihet t’i shërbejë qytetarëve në vend që lojërave dhe pastrimeve të hesapeve partiake”, thuhet në reagimin e “Ekvalis”
Ndryshe, zhvillimet e këtilla vijnë rreth më shumë se një viti pasi u mbajt tubimi protestues muzikor para QKR-së, ku qindra të rinj porositën “Kultura është e shtrenjtë, jokultura më e shtrenjtë”. Një lëvizje e tillë “Të gjithë për QKR-në| lindi pasi Qendra informoi se, u është shkurtuar ndjeshëm buxheti programor, ndërsa u.d drejtor i atëhershëm, Vanço Bogoev, është ndërruar nga pozicioni pasi nuk i është nënshtruar presionit nga Sekretari gjeneral i Qytetit të
Shkupit të nënshkruajë punësimin e Arben – Beni Shaqirit.Më pas qendra u bë shënjestër e akuzave për punësime të paligjshme nga kryetarja e Qytetit të Shkupit, Danella Arsovska. Derisa, QKR akuzat i karakterizonte si të pabaza dhe paushalle, në QKR si drejtor hyri detektivi Nikolla Aleksov.
Me këtë, vazhduan aktivitetet e “Të gjithë për QKR-në. Për kauzën e QKR-së u mblodhën peticioni offline dhe online kundër uljes së buxhetit dhe politizimit të institucionit, ndërsa u zhvillua edhe një aksion gueril i festivalit “Tërmeti”. Gjithashtu, mbi 20 qendra kulturore nga rrjeti Liveurope bën thirrje për QKR-në: “Të shpëtohet një nga themelet e kulturës, të rinjve dhe demokracisë”.
Gjykata Administrative gjatë verës së kaluar solli vendim se, Arsovska ka emëruar në mënyrë të paligjshme detektivin Aleksov për drejtor të QKR-së, ndërsa më pas komisioni për antikorrupsion kërkoi ndjekje penale për kryetaren e Qytetit të Shkupi. Vetëm pas kësaj, u publikua konkrus për drejtor të ri. Në të parin nuk kishte epilog, ndërsa pas konkursit të dytë u emërua Shaqiri, kur QKR sërish reagoi se, Vendimi nga Qyteti i Shkupit është nga 10 janari, ndërsa ata nuk kanë qenë të informuar për emërimin, por pasi ka kaluar koha për ankesë për kandidatët tjerë.
Nga Qyteti i Shkupit deri më tani për Radio MOF nuk i sqaruan arsyet se në bazë të cilave kritere është emëruar dhe çfarë e veçon nga kandidatët e tjerë.
Bojan Shashevski
