Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Иако вршат еднa од најважните улоги во општеството, новинарите и медиумските работници што ја претставуваат „седмата сила“ на грб носат многу проблеми, кога во прашање се нивните работнички права и ресурсите со кои располагаат. Околу половина од новинарите и 70% од медиумските работници имаат примања под просечната плата во Македонија, многу од работните позиции им се несигурни, а многумина мора да фаќаат и „тезги“ на 2-3 места, за да можат да преживеат со својата одговорна професија.
Преку најново објавена анкета и мапирање во новинарскиот сектор, Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ) посочува дека резултатите покажуваат многу лоши состојби, особено во локалните и регионалните медиуми. Односно, постојат голем број медиуми, а малку работници.
„Кај локалните ТВ станици кои ги има 32, просечно работат по 1,69% новинари, што значи некаде работи еден, а некаде двајца новинари. Тоа е премалку за било каков медиум за да обезбеди квалитетна програма и содржина. Исто е и кај радијата, по 1,05% новинари. Иако, кај радијата мора да се стави мала ‘ограда’, бидејќи веројатно голем дел не се регистрирани како информативни радија, за да мора да произведуваат вести во новинарска смисла. Сепак, постои голема дискрепанца со бројот и вработени и радио-станици“, посочува за Радио МОФ Дарко Дуридански, проектен координатор на ССНМ.
Попишувањето на новинарската популација покажа дека во медиумскиот сектор има 3.146 работни позиции (со можна статистичка грешка од 5%), од кои 1.694 се новинарски, додека 1.452 се позиции на медиумски работници.
Онлајн медиумите вработуваат 20,2% од вкупно 1.039 редовно вработени новинари во медиумската индустрија. Истовремено, од вкупно 1.072 редовно вработени медиумски работници, дури 72,3% работат во МТВ и во телевизиите кои емитуваат програма на национално ниво.
„Во онлајн медиумите има голем број работници што работат под прекаријат. Значи, постои 681 работна позиција, што не значи дека е 681 човек, не значи е 681 вработен. Тоа е многу важно, да се знае дека некои работат на неколку места, тоа го покажаа и фокус-групите и разговорите вон анкетниот прашалник. Од 681 работна позиција има 39,1% редовно вработени, а останатите над 60% се хонорарци, или на определено време. Тоа се несигурни работни места, сериозен проблем што важи и за локалните и регионалните медиуми“, забележува Дуридански.
Од ССНМ на вчерашната конференција рекоа дека без социо-економска сигурност на работниците, не може да има ниту објективно и професионално новинарство.
„Економската неизвесност и натаму е предизвик за новинарите и медиумските работници, а фокусот треба да остане на унапредување на нивните работнички и социјални права. Социо-економската независност и стабилност на новинарот и медиумскиот работник е основно за нивната професионалност и професионалните стандарди за нашата професија и влијае на интегритетот“, рече Павле Беловски, претседател на ССНМ.
Претседателката на Европската федерација на новинари, Маја Север нагласи дека е многу важно да се осигура независноста и одржливоста на медиумите преку заштита на социо-економската состојба на новинарите.
„Само преку заеднички напори на медиумските организации, граѓанското општество, независните синдикати, па дури и соработка и преговори со државните власти можеме да создадеме клима/опкружување во кое новинарите може да ја остварат својата улога на стражари на вистината и стражари на јавниот интерес“, рече Север.
Конференција „“„Социо-економската сигурност – услов за професионално новинарство“, фото: ССНМ
Евроамбасадорот Дејвид Гир, пак, посочи дека без професионални новинари, нема ни демократија. Но, за да може новинарите да можат да ја вршат својата работа правилно, рече тој, политичките и социо-економските услови мора да бидат исполнети.
„Фер работни услови за новинарите не се луксуз, туку суштествени за професионален и динамичен медиумски сектор“, посочи Гир.
Инаку, конференцијата со презентираните резултати беше организирана од ССНМ и Институтот РЕСИС, а во рамки на проектот „Работнички права за независно новинарство“ финансиран од Европската Унија.
Бојан Шашевски
-
Gazetarët me paga të ulëta punojnë në disa vende që të përballojnë muajin
Edhe pse luajnë një nga rolet më të rëndësishme në shoqëri, gazetarët dhe punonjësit mediatik që e përfaqësojnë “fuqinë e shtatë”, bartin në shpinë shumë probleme, kur janë në pyetje të drejtat e tyre punëtore dhe resurset me të cilat disponojnë. Rreth gjysma e gazetarëve dhe 70$ nga punonjësit mediatik kanë të ardhura nën pagën mesatare në Maqedoni, shumë nga pozicionet e punës nuk i kanë të sigurta, ndërsa shumica duhet të kapin edhe “tezga” në 2-3 vende, që të mund të mbijetojmë me profesionin e tyre të përgjegjshëm.
Përmes anketës më të re dhe hartës së publikuar e sektorit të gazetarisë, Sindikata e Pavarur e Gazetarëve dhe Punonjësve Mediatik, thekson se, rezultatet tregojnë gjendje shumë të këqija, posaçërisht në mediat lokale dhe rajonale. Përkatësisht, ka shumë media, ndërsa pak punonjës.
“Tek TV stacionet të cilat janë 32, punojnë mesatarisht 1,69% gazetarë, që do të thotë diku punon një gazetar, ndërsa diku dy. Ajo është shumë pak për çfarëdo lloj medie që të sigurojë program dhe përmbajtje kualitative. Është njëjtë edhe te radiot, nga 1.05% gazetar. Edhe pse, te radiot duhet të vendoset një “rrethojë” e vogël, sepse me siguri një pjesë e madhe nuk janë të regjistruar si radio informative, që të duhet të prodhojnë lajme në kuptim gazetaresk. Megjithatë, ka një diskrepancë të madhe me numrin dhe të punësuarit dhe radio-stacione”, thekson për Radio MOF, Darko Duridanski, koordinator projekti në SPGPM.
Regjistrimi i popullsisë gazetareske tregoi se në sektorin mediatik ka 3,146 pozicione pune (me gabim të mundshëm statistikor prej 5%), prej të cilëve 1.694 janë gazetareske, derisa 1.452 janë pozicione të punonjësve mediatik.
Mediat online punësojnë 20,2% nga gjithsej 1.039 të punësuar të rregullt në industrinë mediatike. Njëkohësisht, nga gjithshej 1.072 të punësuar të rregullt mediatike, 72,3% punojnë RTM dhe në televizionet që emitojnë programe në nivel nacional.
“Në mediat online ka numër të madh të punonjësve që punojnë më honorar. Do të thotë, ka 681 pozicione të punë, që nuk do të thotë se janë 681 njerëz, nuk do të thotë se janë 681 të punësuar. Është shumë e rëndësishme të dihet se disa punojnë në disa vende pune, atë e kanë treguar edhe fokus-grupet dhe bisedat jashtë pyetësorit anketues. Nga 681 pozicione pune, ka 39,1% të punësuar të rregullt, ndërsa të tjerët mbi 60% janë me honorarë, apo me kohë të caktuar pune. Ato janë vende të pasigurta pune, problem serioz që vlen edhe për mediat lokale edhe për ato rajonale”, thekson Duridanski.
Nga SPGPM në konferencën e djeshme thanë se, pas siguri socio-ekonomike të të punësuarve, nuk mund të ketë as gazetari objektive dhe profesionale.
“Pasiguria ekonomike edhe më tej është sfidë për gazetarët dhe punonjësit mediatik, ndërsa fokusi duhet të mbetet në avancimin e të drejtave të tyre punëtore dhe sociale. Pavarësia socio-ekonomike dhe stabiliteti i gazetarit dhe punonjësit mediatik është bazë për profesionizmin e tyre dhe standardet profesionale për profesionin tonë dhe ndikon në integritet”, tha Pavle Belovski, kryetar i SPGPM.
Kryetarja e Federatës Evropiane të gazetarëve, Maja Sever theksoi se është shumë e rëndësishme që të sigurohet pavarësia dhe qëndrueshmëria e mediave përmes mbrojtjes së gjendjes socio – ekonomike të gazetarëve.
“Vetëm përmes përpjekjeve të përbashkëta të organizatave mediatike, shoqërisë civile, sindikatave të pavarura dhe madje edhe bashkëpunimit dhe negociatave me autoritetet shtetërore mund të krijojnë klimë në të cilën gazetarët mund të realizojnë rolin e tyre të mbrojtësve të së vërtetës dhe mbrojtësve të interesit publike”, tha Sever.
Конференција „“„Социо-економската сигурност – услов за професионално новинарство“, фото: ССНМ
Euroambasadori David Geer theksoi se, pa gazetarë profesionist, nuk ka as demokraci. Por, që të munden gazetarë të ushtrojnë punën e tyre në mënyrë të duhur, tha ai, kushtet politike dhe socio-ekonomike duhet të plotësohen.
“Kushte të punës fer për gazetarët nuk janë luks, por thelbësore për një sektor mediatik profesional dhe dinamik”, theksoi Geer.
Ndryshe, konferenca me rezultatet e prezantuara u organizua nga SPGPM dhe Institutit RESIS, ndërsa në kuadër të projektit “Të drejtat e punëtorëve për gazetari të pavarur”, të financuar nga Bashkimi Evropian.
Bojan Shashevski
