Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Владата не ја подобри медиумската регулатива, новинарите остануваат со ниски плати и со несигурно вработување, додека единствениот позитивен факт за годинава која изминува е намалувањето на случаите на насилство врз новинари. Ова се дел од забелешките во Годишниот извештај на Здружението на новинарите на Македонија (ЗНМ), промовиран денеска, кој покажува дека во 2018 година немало поголеми промени во медиумската сфера.
Извештајот, кој се базира на анализа на документи, интервјуа и врз официјалните статистички податоци од институциите, покажува дека отсуствуваат сериозни системски реформи кои би создале поволен амбиент за развој на медиумите и професионалното новинарство.
„Во делот на законската медиумска легислатива не само што немаше подобрување, туку имаше и одредено назадување. За време на летните одмори, без никаква дебата и нетранспарентно Владата ги усвои измените на Изборниот законик и Законот за финансирање на политички партии. Овие измени овозможуваат на парламентарните партии да трошат јавни пари за финансирање на медиумска политичка пропаганда за време на изборна кампања, што ќе имаат негативно влијание врз слободата на медиумите“, рече Драган Секуловски, извршниот директор на ЗНМ.
Освен правната рамка на слободата на медиумите, извештајот анализира уште два индикатори: позицијата на новинарите во редакцијата и безбедноста на новинарите.
Просечната плата на новинарите изнесува 18.800 денари, што е околу третина пониска од просечната плата во Македонија, додека кај новинарите од внатрешноста платите се пониски и од 12 илјади денари. Половина од новинарите немаат договор за вработување на неопределено време, а над 55 проценти од новинарите им доцнат платите.
Единствен позитивен податок е бројот на напади на новинари, кој е намален за три пати – од 18 случаи во 2017, на 6 оваа година, а донесени се и први судски пресуди против лица кои напаѓале новинари во минатото. Сепак останува политиката на неказнивост, во која од 59 напади решени се само 2 случаи на напади врз новинари.
„Се надеваме дека Владата ќе ја разбере сериозноста на ситуацијата и ќе ги врати медиумските реформи во „Планот 18“. Без слобода на изразување Македонија нема да направи значаен прогрес во евроатланската агенда, а земјава ќе остане на дното на индексите за слобода на изразување“, додаде Секуловски.
Освен Извештајот, ЗНМ ја промовираше и Анализата на 14 одлуки на Основниот суд Скопје 2 според Законот за граѓанска одговорност за клевета и навреда во периодот од крајот на 2016 до почетокот на 2018 година. Анализата дека во 6 случаи судот ја уважил тужбата, во други 6 ја одбил тужбата како неоснована, а во 4 одлуки тужбата била повлечена.
„Од анализираните предмети би издвоил дека од поднесувањето на тужбата до донесување на првостепена одлука постапките просечно траеле по 2,5 години. Во ниедна постапка не бил досуден побараниот износ за надомест на штета. Извршители, во најголем дел, биле правни лица преку чии медиуми или портали била нанесена клеветата и навредата“, изјави Мартин Петровски.
Заклучоците од овој Извештај на ЗНМ во минатото беа цитирани во извештаите на Европската комисија и на американскиот Стејт департмент. Документот е изготвен во рамки на проектот „Регионалната платформа на западен Балкан за застапување на слободата на медиумите и заштита на новинарите“, финансиран од Европската Унија.
Даниел Евросимоски
-
Gazetarët në vitin 2018: Më pak të rrahur, por me paga më të ulëta dhe me punë të pa sigurt
25/08/2018-#FUQIAESHTATË, LAJME, QYTETARË
Qeveria nuk e përmirësoi rregullativën për media, gazetarët ngelin me paga të ulëta dhe me punësime të pa sigurta, ndërsa fakti i vetëm pozitiv për këtë vit i cili po përfundon është zvogëlimi i rasteve të dhunës mbi gazetarët. Këto janë një pjesë e vërejtjeve në Raportin e këtij viti të Shoqatës së Gazetarëve te Maqedonisë (SHGM), i promovuar sot, i cili tregon se në vitin 2018 nuk ka pasur ndryshime më të mëdha në sferën mediatike.
Raporti, i cili bazohet në analizën e dokumenteve, intervistave dhe mbi të dhëna zyrtare statistikore të institucioneve, tregon se mungojnë reforma serioze sistemore të cilat do të kishin krijuar ambient të volitshëm për mediat dhe gazetarinë profesionale.
“Në pjesën e legjislacionit ligjor për media, jo vetëm që nuk kishte përmirësime, por kishte edhe regres të caktuar. Gjatë kohës së pushimeve verore, pa asnjë debat dhe në mënyrë jo transparente Qeveria i miratoi ndryshimet në Kodin zgjedhor dhe Ligjin për financimin e partive politike. Këto ndryshime mundësojnë, partitë parlamentare të shpenzojnë para publike për financimin e propagandës politike mediatike gjatë fushatës zgjedhore, që do të kenë ndikim negativ mbi lirinë e mediave”, tha Dragan Sekullovski, drejtor ekzekutiv i SHGM-së.
Përpos kornizës juridike të lirisë së mediave, raporti analizon edhe dy indikatorë: pozitën e gazetarëve në redaksi dhe sigurinë e gazetarëve.
Paga mesatare e gazetarëve është 18.800 denarë, që është për rreth një të tretën më e ulët se paga mesatare në Maqedoni, ndërsa tek gazetarët nga brendësia e vendit pagat janë më të uleta edhe se 12 mijë denarë. Gjysma e gazetarëve nuk kanë marrëveshje për punësim për kohë të pa përcaktuar, ndërsa mbi 55 përqind të gazetarëve, ju vonohet paga.
Informatë e vetme pozitive është numri i sulmeve mbi gazetarët, i cili është ulur për tre herë – nga 18 raste në vitin 2017, në 6 këtë vit, ndërsa janë përcaktuar aktvendimet e para gjyqësore kundër personave të cilët kanë sulmuar gazetarë gjatë vitit të kaluar. Megjithatë ngel politika e mos ndëshkimit, gjatë së cilës nga 59 sulme janë zgjidhur vetëm 2 raste të sulmeve ndaj gazetarëve.
“Shpresojmë se Qeveria do të kuptojë seriozitetin e situatës dhe do të kthejë reformat në media në “Planin 18″. Pa liri të shprehjes, Maqedonia nuk do të bëjë progresin e rëndësishëm në agjendën euro – atlantike, ndërsa vendi do të ngelë në fundin e indeksit për lirinë e shprehjes”, shtoi Sekullovski.
Përveç Raportit, SHGM e promovoi edhe Analizën e 14 vendimeve të Gjykatës themelore Shkup 2 në bazë të ligjit për përgjegjësi qytetare për shpifje dhe ofendim gjatë periudhës nga fundi i vitit 2016 deri në fillim të vitit 2018. Analiza tregon se në 6 raste gjykata e ka pranuar padinë, ndërsa në 6 të tjera e ka refuzuar padinë si të pa bazuar, ndërsa në 4 vendime padia është tërhequr.
“Nga lëndët e analizuara do të kisha veçuar se nga parashtrimi i padisë deri në vendimin e shkallës së parë, procedurat kanë zgjatur mesatarisht nga 2,5 vjet. Në asnjë procedurë nuk është gjykuar dhe përcaktuar shuma e kërkuar e kompensimit të dëmit. Kryerës, në pjesën më të madhe kanë qenë subjekte juridike, nëpërmjet mediave ose portalet të të cilëve është shkaktuat shpifje ose ofendim”, deklaroi Martin Petrovski.
Konkluzat e këtij Raporti të SHGM-së në të kaluarën janë cituar në raportet e Komisionit Evropian dhe të Stejt Departamentit Amerikan. Dokumenti është përpiluar në kuadër të projektit “Platforma rajonale e Ballkanit Perëndimor për përfaqësimin e lirisë së mediave dhe mbrojtjen e gazetarëve”, financuar nga Bashkimi Evropian.
Daniell Evrosimoski
* Оваа содржина е изработена со помош на Европската Унија во рамките на Проектот за
младинско изразување. За објавените содржини е одговорен Младински образовен форум и
истите нужно не ги одразуваат ставовите на Европската Унија.