Учесниците на кампањата „Обединет Балкан за чист воздух“ бараат навремено затворање на централите со јаглен, како и итно намалување на загадувањето на воздухот предизвикано од тешката индустрија над пропишаните нивоа. Тие очекуваат граѓаните да бидат дел од процесот на донесување одлуки кога станува збор за еколошки (и други) дозволи за производствени капацитети.
Според нив, согорувањето на јагленот е најголемиот индивидуален извор на загадување на воздухот на западен Балкан, а термоцентралите го предводат согорувањето.
„Компаниите што управуваат со нив, и државите во регионот, не се придржуваат до законите и прописите за штетни гасови, што доведува до спорови, како што се случаи на прекршоци во рамките на Енергетската заедница. Истото важи и за другите големи постројки за согорување – објекти што трошат најмногу електрична енергија. Во рамките на индустријата, тие носат најголема одговорност за загадувањето на воздухот, покрај секторот за производство на електрична енергија“, стои во реакцијата на „Обединет Балкан за чист воздух“.
Сулфур диоксид, тешки метали, и други загадувачи го загрозуваат јавното здравје на западен Балкан, но патуваат и многу подалеку, велат учесниците во кампањата. Од вкупно 3.906 предвремени смртни случаи во 2016 година кои се припишуваат на ефектите од термоелектраните во регионот, 2.013 се случиле во Европската унија, 1.239 во регионот, а остатокот во други земји, посочуваат тие.
„Без на кој било начин да се вклучи јавноста во распределбата на парите на даночните обврзници, државите во регионот платија вкупно 72,7 милиони евра директни субвенции во 2019 година на компании кои произведуваат електрична енергија од јаглен, и обезбедија гаранции за заем во вредност од 2,15 милијарди евра“, се вели во реакцијата.
Освен во индустријата, јагленот се користи и во домаќинствата, дури и во топланите. Од „Обединет Балкан за чист воздух“ посочуваат дека Европската Унија се откажува од јаглен и ја стимулира употребата на чисти технологии во индустријата, за да се постигнат нето-нула емисии на јаглерод диоксид до 2050 година, помагајќи на тој начин да се ублажи глобалното затоплување.
„Наместо за изградба или реконструкција на термоцентрали, средствата од буџетот можат да бидат наменети за социјални програми и преквалификација на работниците, како и за инсталирање на соларни постројки во рудници за јаглен што ќе ги компензира капацитетите за производство на електрична енергија што се затвораат. Трансформацијата во индустријата нека биде најзелена во Европа“, велат тие.
Кампањата „Обединет Балкан за чист воздух“ беше иницирана од Европскиот фонд за Балканот, во партнерство со Правото на градот од Белград (Србија), Институтот за животна средина и територијално управување од Тирана (Албанија), Ekoforum од Зеница и за екологија и Енергија од Тузла (Босна и Херцеговина), Sbunker од Приштина (Косово), AirCare/МојВоздух од Скопје (Северна Македонија) и OZON од Подгорица (Црна Гора).
