Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Кратење на буџетот за млади на Агенцијата за млади и спорт, намалени средства за наука и помал буџет за Министерството за животна средина и просторно планирање се предвидуваат со Предлог буџетот за 2024 година, кој беше усвоен од Владата на Северна Македонија.
Буџетот на Министерството за образование и наука (МОН) е планирано да се зголеми за 3,75 милијарди денари, односно 13% во споредба со првичниот Буџет од оваа година. Во бројка, зголемувањето најмногу се должи на ставката децентрализација, каде во најголем дел спаѓаат платите и надоместоците за вработените во основните и средните училишта кои во меѓувреме пораснаа, додека процентуално најголемо зголемување има во ставката инвестиции во образованието (+44%), како и кај ученички стандард, основно и средно образование кои растат за околу третина. Пад се забележува во ставката студентски стандард, која е намалена за речиси 10%, како и во парите предвидени за наука, кои се за 5% помалку во споредба со овогодишниот Буџет.
Кога ќе се погледнат предложените буџети за државните универзитети, може да се види дека кај сите има зголемување од околу 20%, освен кај Универзитетот „Мајка Тереза“ за кој се предвидени 12% помалку пари, како и кај УИНТ – Охрид, кој има мало намалување на средствата од 2 проценти. Драстично намалување има кај парите кои ќе се издвојат следната година за изградба на објектите во кои треба да се сместат факултетите за физичка култура и информатичка технологија на Кампусот на УКИМ. Откако годинава за оваа намена првично беа предвидени 21,6 милиони денари, следната година се предвидуваат само 3 милиони денари за доградба на овие објекти.
Буџетот на Агенцијата за млади и спорт се предвидува да се намали за 16%, односно 54 милиони денари. Кратењето е кај сите програми, но најдрастично во ставката млади, која планирано е да се намали за една третина, од 21,8 милиони денари оваа година, на 14,6 милиони денари следната година.
Помалку пари следната година се планираат и за Министерството за животна средина и просторно планирање. Единствено расте буџетот предвиден за администрација, додека буџетот за заштита на животната средина паѓа за 8%, односно околу 57 милиони денари, а кај просторните планови за 48%. Парите во ставката унапредување на животната средина остануваат речиси исти.
Од Владата велат дека целта на Предлог буџетот за 2024 година е поддршка на економскиот раст, фискална одржливост и редовна исплата на сите државни буџетски обврски – повисоки плати, пензии, социјални права, поддршка на земјоделците, на претпријатијата, фискална консолидација и справување со последиците од глобалната економска криза.
„Се оцени дека Буџетот е добра основа за зголемена и забрзана реализација на инфраструктурните проекти, привлекување странски инвестиции, иновативност на домашните компании, поддршка на домашната економија, приватниот сектор и граѓаните, интензивирање на приближувањето на Република Северна Македонија кон ЕУ, непречено извршување на обврските коишто произлегуваат од членството во НАТО, непречено спроведување на претстојните изборни активности“, соопштија од Владата.
Предлог буџетот сега е влезен во собраниска процедура и ќе се разгледува на матичната Комисија за финансирање и буџет.
Даниел Евросимоски
-
Më pak para për të rinjtë, shkencën dhe ekologjinë – Çfarë parashikon Propozim – buxheti për vitin 2024 [Infografik]
Shkurtimi i buxhetit për të rinjtë të Agjencisë për Rini dhe Sport, zvogëlimi i mjeteve për shkencë dhe një buxhet më i vogël për Ministrinë e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor janë parashikuar në Propozim buxhetin për vitin 2024, i cili u miratua nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut.
Buxheti i Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës (MASH) është planifikuar të rritet për 3.75 miliardë denarë, përkatësisht 13% krahasuar me buxhetin e këtij viti. Në numër, rritja është kryesisht për shkak të decentralizimit të zërit, i cili në pjesën më të madhe përfshin pagat dhe kompensimet për të punësuarit në shkollat fillore dhe të mesme, të cilat janë rritur ndërkohë, ndërsa rritja më e madhe e përqindjes është në zërin investime në arsim (+44%), si dhe në standardin e nxënësve, arsimin fillor dhe të mesëm, të cilat rriten për rreth një të tretën. Rënie vërehet në zërin standardi i studentëve, i zvogëlohet për pothuajse 10%, si dhe në paratë të parashikuara për shkencë, që janë 5% më pak në krahasim me Buxhetin e këtij viti.
Nëse analizohen buxhetet e propozuara për universitetet shtetërore, mund të vërehet se te të gjithë universitet ka një rritje prej rreth 20%, përveç te Universiteti “Nënë Tereza”, për të cilin sigurohen 12% më pak para, si dhe për UNIT – Ohër, i cili ka një ulje të vogël të mjeteve prej 2 për qind. Ka një rënie drastike të parave që do të ndahen vitin e ardhshëm për ndërtimin e ndërtesave në të cilat do të vendosen fakultetet për kulturë fizike dhe teknologji informatike, në kampusin e UKM. Pasi fillimisht janë paraparë 21.6 milionë denarë për këtë qëllim, vitin e ardhshëm janë paraparë vetëm 3 milionë denarë për ndërtimin e këtyre objekteve.
Buxheti i Agjencisë për Rini dhe Sport parashikohet të zvogëlohet për 16%, përkatësisht 54 milionë denarë. Shkurtimi është në të gjitha programet, por më drastikisht në zërin të rinjtë, e cila planifikohet të zvogëlohet me një të tretën, nga 21.8 milion denarë këtë vit në 14.6 milion denarë vitin e ardhshëm.
Vitin e ardhshëm për Ministrinë e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor janë planifikuar më pak para. I vetmi që rritet është buxheti për administratën, ndërsa buxheti për mbrojtjen e mjedisit ulet për 8%, përkatësisht rreth 57 milionë denarë, ndërsa në rastin e planeve hapësinore për 48%. Paratë në zërin për përmirësimin e mjedisit jetësor mbeten pothuajse të njëjta.
Qeveria thotë se objektivi i Propozim – buxhetit për vitin 2024 është të mbështesë rritjen ekonomike, qëndrueshmërinë fiskale dhe pagesën e rregullt të të gjitha detyrimeve të buxhetit të shtetit – paga më të larta, pensione, të drejta sociale, mbështetje për fermerët, ndërmarrjet, konsolidim fiskal dhe përballimin e pasojave nga kriza ekonomike globale.
“U vlerësua se buxheti është bazë e mirë për rritjen dhe përshpejtimin e zbatimit të projekteve të infrastrukturës, tërheqjen e investimeve të huaja, inovacionin e kompanive vendase, mbështetjen e ekonomisë vendase, sektorit privat dhe qytetarëve, intensifikimin e përafrimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut me BE-në, zbatimin e papenguar të detyrimeve që rrjedhin nga anëtarësimi në NATO, zbatimin e papenguar të aktiviteteve të ardhshme zgjedhore”, deklaruan nga Qeveria.
Propozim-buxhetit tani ka hyrë në procedurë parlamentare dhe do të shqyrtohet nga Komisioni ame për Financa dhe Buxhet.
Daniell Evrosimoski
