Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Мрежата за заштита од дискриминација и Женската менторска мрежа Стела изразуваат голема загриженост заради можноста за усвојување на предлог-закони за основно и средно образование кои, според нив, ќе значат назадување наместо унапредување на заштитата на учениците од дискриминација и насилство во образовниот процес. Тие бараат двата предлог-закони да се повлечат и да се вратат во работна група која би се дополнила со стручни лица од областа на правото и човековите права, како и да бидат вклучени во работната група или да бидат консултирани пред текстот да биде испратен до Влада на разгледување и усвојување.
„Во предлог-законите за основно и средно образование, спротивно на правната хиерархија, се отстранети заштитените основи од дискриминација ‘род’, ‘родов идентитет’ и ‘сексуална ориентација’. Ова е прв случај на уназадување на заштитата од дискриминација во нашето законодавство“, велат оттаму.
Како што посочуваат, со предлог-измените најгрубо се кршат правата на децата, како и директно се загрозува нивниот ментален и физички интегритет. Кога институциите системски ќе исклучат и избришат одредени групи ученици, истакнуваат, тогаш тие директно даваат сигнал дека се охрабрува понатомошното исклучување и опресија во општеството на овие групи.
„Ваквите постапки им даваат сигнал на агресорите, од коишто жените, девојчињата и ЛГБТИ+ учениците трпат постојано насилство, дека нивните постапки се само продолжение на тоа како институциите ги третираат овие групи, нормализирајќи го нивното насилство. Со донесувањето на овие измени, Законите за основно и средно образование ќе бидат спротивни на одредбите и духот на Законот за спречување и заштита од дискриминација, во кој родот, сексуалната ориентација и родовиот идентитет се препознаени како основи на дискриминација. Дополнително, неусогласувањето и одењето спротивно на одредбите на Законот за спречување и заштита од дискриминација претставува повреда на одредбите од Уставот (член 8 ст.1 т.1 и 11)“, нагласуваат од Стела и од Мрежата за заштита од дискриминација.
Тие наведуваат дека законите кои се испратени на усвојување во Владата се изменети во својата суштина и контекст од оние кои беа достапни за коментирање од страна на јавноста (на ЕНЕР).
„Во овој момент, загрижени сме дека во Владата ќе се усвојат закони кои се презентираат како закони за кои се произнела стручната јавност, но станува збор за верзии кои не се објавени и кои не се достапни за коментирање. Згора на сè, предлог-законите не содржат образложение за штетните одреби со кои се загрозува заштитата од дискриминација во основното и средното образование“, потенцираат оттаму.
Како што велат, мрежите ја поддржуваат заложбата на Владата да се постапи согласно Пресудата на Европскиот суд за човекови права – Елмазова и други против Македонија. Сепак, посочуваат дека предлог-законите содржат елементи кои не се однесуваат на оваа пресуда, а директно и недвосмислено претставуваат повреди на меѓународното право и човековите права.
„Потсетуваме дека сите слободи и права кои државата ги гарантирала на граѓаните со ратификување на меѓународните конвенции се сметаат за слободи и права загарантирани како темелна вредност на уставниот поредок“, нагласуваат тие.
Општите коментари на Комитетот за правата на децата, Конвенцијата за правата на лицата со попреченост, Конвенцијата за елиминација на сите форми на дискриминација врз жените со своите општи препораки, Конвенцијата на Советот на Европа за спречување и борба против насилството врз жените и семејното насилство – се ратификувани и согласно тоа имаат иста важност како постоечките закони во републиката, забележуваат тие. Врз основа на ова, сметаат, не смее да се дозволи носење закони спротивни на меѓународните конвенции што Македонија ги има ратификувано.
„Ние, како претставници на граѓанското општество чијашто работа и застапување се насочени кон недискриминацијата, почитувањето на човековите права и инклузија на маргинализираните заедници, доставивме барање за средба до Министерката за образование и наука на којашто сакаме да ги истакнеме нашите барања“, информираат од мрежите.
Оттаму бараат двата предлог-закони да се повлечат, да се вратат во работна група која би се дополнила со стручни лица од областа на правото и човековите права за да се подготви текст кој ќе обезбеди гарантирање на сите права кои како држава сме ги гарантирале со потпишување и ратификување на меѓународните конвенции и да бидат вклучени во работната група или да бидат консултирани пред текстот да биде испратен до Влада на разгледување и усвојување, со цел да утврдат дали предлозите се усогласени со постоечките правно обврзувачки акти.
-
Propozim – ligjet për arsim fillor dhe të mesëm i shkelin të drejtat e fëmijëve, reagojnë organizatat
Rrjeti për Mbrojtje nga Diskriminimi dhe Rrjeti i Mentorimit të Grave Stella shprehin shqetësim të madh për mundësinë e miratimit të projektligjeve për arsimin fillor dhe të mesëm, që sipas tyre do të nënkuptojë kthim prapa në vend të përmirësimit të mbrojtjes së nxënësve nga diskriminimi dhe dhuna në procesin arsimor. Ata kërkojnë që dy projektligjet të tërhiqen dhe të kthehen te një grup pune që do të plotësohej nga ekspertë të fushës së ligjit dhe të drejtave të njeriut, si dhe të përfshihen në grupin e punës ose të konsultohen para se teksti të dërgohet në Qeveri për shqyrtim dhe miratim.
“Në projektligjet për arsimin fillor dhe të mesëm, në kundërshtim me hierarkinë ligjore, janë hequr bazat e mbrojtura kundër diskriminimit ‘gjinia’, ‘identiteti gjinor’ dhe ‘orientimi seksual’. Ky është rasti i parë i regresionit të mbrojtjes nga diskriminimi në legjislacionin tonë”, thonë nga atje.
Siç theksojnë, nga propozim ligjet më ashpër shkelen të drejtat e fëmijëve, si dhe cenohet në mënyrë të drejtpërdrejt mentaliteti i tyre dhe integriteti fizik. Kur institucionet do të përjashtojnë dhe fshijnë në mënyrë sistematike grupe të caktuara të nxënësve, theksojnë, atëherë ato në mënyrë direkte japin sinjal se inkurajohet përjashtimi i mëtejmë dhe shtypja në shoqëri e atyre grupeve.
“Veprimet e tilla i dërgojnë sinjale agresorëve, nga të cilët gratë, vajzat dhe nxënësit LGBTI+ vuajnë dhunën e vazhdueshme, se veprimet e tyre janë vetëm një vazhdimësi e mënyrës sesi institucionet i trajtojnë këto grupe, duke normalizuar dhunën e tyre. Me miratimin e këtyre ndryshimeve, ligjet për arsimin fillor dhe të mesëm do të jenë në kundërshtim me dispozitat dhe frymën e Ligjit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi, në të cilin gjinia, orientimi seksual dhe identiteti gjinor njihen si bazë për diskriminim. Gjithashtu, mos respektimi dhe kundërshtimi i dispozitave të Ligjit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi është shkelje e dispozitave të Kushtetutës (neni 8 paragrafi 1 pika 1 dhe 11)”, theksojnë nga Stella dhe Rrjeti për Mbrojtjen nga Diskriminimi. .
Ata theksojnë se, ligjet që janë dërguar për miratim në Qeveri janë ndryshuar në thelb dhe kontekst nga ato që ishin në dispozicion për koment nga publiku (në ENER).
“Në këtë moment jemi të shqetësuar se Qeveria do të miratojë ligje që paraqiten si ligje për të cilat opinioni i ekspertëve është shprehur, por po flasim për versione që nuk janë publikuar dhe që nuk janë në dispozicion për koment. Mbi të gjitha projektligjet nuk përmbajnë shpjegim për dispozitat e dëmshme që kërcënojnë mbrojtjen nga diskriminimi në arsimin fillor dhe të mesëm”, theksojnë nga aty.
Siç thonë, dy rrjetet e përkrahin zotimin e Qeverisë që të veprohet në përputhje me Aktgjykimin e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut – Elmazova dhe të tjerët kundër Maqedonisë. Megjithatë, ata theksojnë se projektligjet përmbajnë elemente që nuk kanë të bëjnë me këtë aktgjykim dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe pa ekuivok paraqesin shkelje të së drejtës ndërkombëtare dhe të drejtave të njeriut.
“Kujtojmë se të gjitha liritë dhe të drejtat që shteti u garantoi qytetarëve me ratifikimin e konventave ndërkombëtare konsiderohen liri dhe të drejta të garantuara si vlerë themelore e rendit kushtetues”, theksojnë ata.
Komentet e përgjithshme të Komitetit për të Drejtat e Fëmijëve, Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara, Konventa për Eliminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit ndaj Grave me rekomandimet e saj të përgjithshme, Konventa e Këshillit të Evropës për parandalimin dhe luftimin e dhunës kundër grave dhe dhunës në familje – janë ratifikuar dhe në përputhje me rrethanat kanë të njëjtën vlefshmëri si ligjet ekzistuese në republikë, theksojnë ata. Bazuar në këtë, ata mendojnë se nuk duhet të lejohet miratimi i ligjeve në kundërshtim me konventat ndërkombëtare të cilat i ka ratifikuar Maqedonia.
“Ne si përfaqësues të shoqërisë civile, puna dhe avokimi i të cilëve ka për qëllim mosdiskriminimin, respektimin e të drejtave të njeriut dhe përfshirjen e komuniteteve të margjinalizuara, kemi paraqitur kërkesë për takim me ministren e Arsimit dhe Shkencës, në të cilën duam të theksojmë kërkesat tona”, bëjnë të ditur rrjetet.
Ata kërkojnë që dy projektligjet të tërhiqen, të kthehen në një grup pune që do të plotësohej nga ekspertë të fushës së ligjit dhe të drejtave të njeriut për të përgatitur një tekst që do të siguronte garantimin e të gjitha të drejtave që ne si shtet i kemi garantuar me nënshkrimin dhe ratifikimin e konventave ndërkombëtare dhe për t’u përfshirë në grupin e punës ose për t’u konsultuar para se teksti t’i dërgohet qeverisë për shqyrtim dhe miratim, për të përcaktuar nëse propozimet janë në përputhje me aktet ekzistuese të detyrueshme ligjërisht.
