Овој пат во рубриката #РаскажиМи за првпат објавуваме превод, и тоа превод на расказот „Пингвините од сметководство“. Расказот е дел од збирката „Нешто ќе се случи, ќе видиш“, од грчкиот писател Христос Иконому. Збирката е објавена на македонски јазик од издавачката куќа „Или-или“ во 2021 година. Преводот e на македонскиoт писател Петар Андоновски.
Христос Иконому е роден во Атина во 1970 година. Има објавено четири збирки раскази „Жената на шините„ (2003), „Нешто ќе се случи, ќе видиш“ (2010), „Добрата волја ќе дојде од морето“ (2014) и „Ќерките на вулканот“ (2017).
Збирката „Нешто ќе се случи, ќе видиш“ ја освои престижната грчка државна награда за најдобра збирка раскази и постигна најголем интернационален успех. Во сите раскази од збирката, се провлекува мотивот на сиромаштијата, која полека го кородира грчкото општество.
Петар Андоновски е роден во 1987 година во Куманово. Дипломирал на Филолошкиот факултет во Скопје, на катедрата за Општа и компаративна книжевност. Автор е на романите „Очи боја на чевли“, „Телото во кое треба да се живее“, за кој ја освои наградата „Роман на годината во 2015, потоа романот „Страв од варвари“, кој ја освои Европската награда за литература во 2о20 година и романот „Лето во кое те нема“.
Збирката раскази „Нешто ќе се случи, ќе видиш“ е третата книга која Андоновски ја има преведено од грчки јазик, а на неа и претходат романот „Како завршува светот“ од Марија Ксилури и антологијата грчки раскази „Потекло на зборот“.
Во продолжение прочитајте го расказот „Пингвините од сметководство“.
Пингвините од сметководство
Утрово тато голтна пет шајки. Железни шајки, од оние големите. Кога го видел Петрос со лисици на рацете и како го водат полицајци, од џебот извадил шајки и ги проголтал. Наеднаш. Како да се бонбони. Седев до него, но не го забележав. Во еден миг како да го видов дека нешто бара по џебовите ама ни на крај памет не ми беше дека ќе го направи тоа. Мислев дека се апчиња. Шајки. Ни на крај памет не ми беше. Со ништо не покажа дека ќе го направи тоа. Кога си дојдов дома беше мирен. Не пцуеше, не викаше. Беше мирен. Немаше спиено. Цела ноќ ја помина во темница во кујната. Два пати станав и го видов како седи во темница и гледа низ прозорец. Едната рака му беше спуштена, а со другата држеше цигара и нешто правеше во пепелникот. Беше мирен. Единствено се слушаше како со ногата удира по подот. Тап. Тап. Тап. Беше бос и сакав да му кажам да облече чорапи да не настине, но ништо не му реков. Се вратив во кревет и го слушав како удира по подот.
Тап. Тап. Тап.
*
И утрово во судницата беше мирен. Седеше подгрбавен и молчеше, но беше мирен. Така беше додека не се појави Петрос со лисици и полицајци кои го држеа под рацете. Пет шајки. Не ни забележав. Сè се случи во еден миг како во сон. Ги извади шајките од џебот и мирно ги голтна. Се слушна како му тропкаат во грлото и падна на подот. Се обиде да каже нешто но не се слушаше, само се слушна кррр кррр и тресна на подот со отворени очи како кога се гуши пес. Околу него се собираа луѓе, мислеа дека има срцев или мозочен удар, глупости. И Петрос се стрча но полицајците веднаш го фатија и го фрлија на подот. Гадови, викаше. Пуштете ме, тоа ми е татко. А тие го држеа со нозете притиснати на грбот и го држеа така со лицето свртено кон подот. Како да е терорист. Не се сеќавам што се случуваше подоцна. Сè гледав но ништо не разбирав. Ме облеа пот, ми се вртеше во главата, се тресев. Единствено се сеќавам дека дојде Брза помош и го однесоа. Потоа дојде еден и ме праша:
Што проголта? Шраф?
*
Тоа трае еден месец, можеби и повеќе. Сигурно се случувало и претходно, но јас за тоа дознав пред еден месец. По работа Петрос со Кадетот излегуваше на улицата Тивон, таму седеше и чекаше. Работеше во магацинот на Грекос, веднаш зад стадионот Платон, и штом ќе завршеше со работа излегуваше на улицата Тивон и таму чекаше. Ќе запалеше цигара, ќе пуштеше некоја од касетите што му ги дадов, ќе го отвореше прозорецот и ги набљудуваше автомобилите што минуваа. Штом ќе видеше некој скап автомобил, некој џип или некој кабриолет, тргаше по него. Пиреја, Кастели, Фалиро, па дури и подалеку одеше. Глифада, Вула, Лиуполи, нема каде нема одено. Следеше скапи автомобили за да види каде живеат и каде работат тие гадови, така велеше. Со саати возеше по нив. Дома се враќаше доцна, се фрлаше на креветот, палеше цигара и го пушташе Роберт Џонс. Секако, не ги знаеше зборовите. Чудно е да се биде сиромашен, многу чудно, велеше Петрос, се чувствуваш како оние пингвини од телевизија кои гледаат како се топи мразот и ги фаќа паника и почнуваат да скокаат еден на друг и да се јадат меѓу себе, ете така зборуваше Петрос.
Потоа ќе станеше, ќе ги ставеше рацете на колковите и ќе почнеше да оди по собата клатејќи се лево-десно, ќе се изнервирав и ќе му викнев да престане, да не го види тато како се глупира, а Петрос продолжуваше да се пингвинира како што велеше, и зборуваше дека пингвините се вид во изумирање и не смееш да ги повредиш, ако само ги допреш веднаш ќе те пријават на еколозите. Ќе ја исклучев светилката и тој престануваше да оди, палеше цигара и гледаше низ прозорец во пристаништето, гледаше во бродовите кои пристигаа и заминуваа, помина уште еден петок а Грекос не нè исплати. Веќе втор месец како не нè исплаќа, зборуваше. Во четири се собравме пред сметководството и чекавме. Бевме околу петнаесет-дваесет луѓе. На пет-шесторица им плати, а на нас останатите ни рече дека нема. Јас бев осми во редот. Викавме и пцуевме, но ништо. Следната недела, ни рече. Кога слушна чичко Костас, се онесвести. Сите се стрчавме да му помогнеме, но ништо. Не можевме ништо да направиме. Какво понижување. Со месеци немаш земено плата, чекаш во ред за на крајот да ти кажат нема веќе пари, чекајте наредна недела. Лудило. Лудило.
Тоа кога ќе го слушнеш буквално полудуваш. Да нè видеше само. Како пингвини. Така стоевме еден зад друг чекавме да видиме дали тој што ќе излезе земал пари или не. Како пингвини, кога ти велам. И додека така чекавме бев спремен да го задавам тој пред мене како што и тие зад мене беа спремни да ме задават мене. Жал ќе те фатеше да нè видиш такви. Како пингвини кога ти велам.
*
Кога излегов од болницата тргнав пешки зашто немав пари за такси, а ми беше потребно да земам воздух. Пет шајки. Докторите рекоа дека две му се забиле во грлото, а другите отишле во желудникот. Ризично е. Има повеќе од седумдесет години и проблеми со срцето. Рекоа ќе се обидат да направат нешто, но не ми кажаа што. Можеби и самите не знаат. Можеби и не ни планираат да направат нешто, кој да знае. Рекоа да му донесам лекови, пижами, долна облека и влечки. Се чувствував како да ме избркале. Тоа уште повеќе ме загрижи.
Декември е, има полна месечина, има и ѕвезди, а мојот здив излегува како да е магла. Петок попладне е. Петрос и за викендот ќе остане во притвор. Во понеделник повторно е на судење. Од болница му се јавив на адвокатот и ми кажа. Диктатура, вистинска диктатура. Не го пуштаат зашто се плашат дека ќе побегне. А и на тој брат ти, од кај му храброст? Какви се тие глупости? Млад човек. Во понеделник ќе го пуштат и ќе видиме што понатаму. Треба да бидеме стрпливи. Само два дена се во прашање, ќе помине.
Вртам лево кон улицата Дефтерас Марархијас, па десно по Енму, и излегувам на Народниот театар и мислам како да се качам во автобус, но продолжувам пешки до пристаништето. Божик е. Улиците се украсени, по бандерите има светилки. Насекаде има дедомразовци и ирваси. Таму горе веќе е Божик, а тука доле Велипеток, по улиците има дамки кои наликуваат на крв, како да поминал ранет човек или животно и оставило траги. Крвава трага. Исушена црна крв.
Ноќеска го фатиле во Глифада. Петрос. Ноќеска го фатиле во Глифада. Повторно чекал на Тивони, па тргнал по некој џип во кој била жена. Кога стигнале во Глифада, жената излегла од џипот и влегла во гаража. Петрос излегол од кадетот, тргнал по неа и ѕиркал низ оградата. Тоа било најубавата куќа што некогаш ја видел, така ми рече, изгледала како дворец со огромна градина, имало многу дрвја, чудни светилки и во средината на градината имало огромен бел ирвас кој личел на скулптура од лед. Пред жената да ја затвори вратата од гаражата, Петрос успеал да се пикне внатре. Не сакал никого да повреди, сакал само да помине една ноќ во таа чудесна градина, да ја гледа тревата, да ги гледа тие чудни светилки и да го гледа тој бел ирвас кој личи на скулптура од лед. Тоа било сè што сакал.
Но на негова несреќа, тоа било жена на некој адвокат или судија, така нешто. Тоа го дознавме од адвокатот, Петрос не ни се ни јави од притворот.
*
На раскрсницата помеѓу улиците Георгиу и Антистасеос ме фати црвено. Од пристаништето дувна некој ветер и се спушти жолта магла која ги прекри бандерите и улиците. Тука има уште повеќе дамки кои личат на крв како да поминала чета со повредени. Се вклучува црвено и поминувам гледајќи во земја.
Зборуваше за некакви пингвини, рече адвокатот. Кога го фатиле, го претепале. А тој како дива ѕверка. На некој полицаец му ја искинал кошулата. Бил мртов пијан.
*
Дома сум и ги пакувам работите во една торба, пижами, долни маици, гаќи и чорапи. Во една кеса ги ставам сите лекови што ги најдов. Си ставив чаша ракија за да се згреам. Рацете ми се вкочанети од студот, а нозете ми се тресат од толкаво пешачење. Потоа направив нешто што не сум го направил со години. Се пикнав во плакарот и почнав да мирисам. Кога бевме деца, често го правевме тоа. Најчесто во зима. Ноќе ќе се искрадевме од собата во ходникот, ќе се пикневме во плакарот и ќе почневме да ја мирисаме облеката, нашата, на тато, на мама. Облеката на мама мирисаше најубаво. Внимавај да не ја нагазнеш мачката, шепотеше Петрос. Не знам од каде му беше тоа. Внимавај да не ја нагазнеш мачката. Како само се смеевме и што сè не изнамирисавме. Потоа се враќавме во кревет, мирисите уште ги чувствувавме во ноздрите, и гушнати заспивавме.
Сега сè е поинаку. Други времиња, друга куќа, друга облека, дури и плакарот не мириса повеќе. Како сè да изгуби мирис. Или само јас имам изгубено чувство, кој да знае.
Греалката е исклучена и од прозорецот во кујната влегува студ. Пикам неколку хартии во дупката за да не дува. И тогаш на масата видов шајки.
Си сипав ракија и ставив една шајка во уста. Горчи. Декември, има месечина и ѕвезди. Се сеќавам како Петрос еднаш одамна ми кажуваше дека луѓето во Перу или Мексико верувале дека настанале од ѕвезди. Богатите од едни ѕвезди, сиромашните од други. Затоа никогаш не можат да бидат исти. Затоа што се родени од различни светови.
Колку е чудно да се биде сиромашен.
Од прозорецот уште дува. Гледам во ѕвездите и си мислам како оттука сè изгледа исто, нема разлика меѓу ѕвездите. Сите се исти. Во устата чувствувам студ од шајката.
Сигурно и на Петрос му студи.
Радио МОФ почна со рубриката #РаскажиМи, каде секој петок објавуваме по еден расказ на македонски јазик. Со рубриката целиме да промовираме домашни и странски автори кои пишуваат, односно се преведени на нашиот мајчин јазик. Истовремено, сакаме да придонесеме во популаризацијата на прозата на македонски јазик.
Сите заинтересирани за објавување на свој расказ во рубриката #РаскажиМи своите дела може да ни ги испратат на info@radiomof.mk, заедно со куса биографија. Нема услови за расказите, освен тие да бидат на македонски јазик.
