Everything was as it had been a minute ago, except for a sense of general suspension, as of things holding themselves in stillness, not daring to breathe
или
Oбид за рецензија на она што ќе се загуби во истиот момент кога ќе се роди
Новиот албум на Светлост го преслушав 4-5 пати пред да ја посведочам неговата концертна промоција во МСУ, во среда на 5 јуни. Првичниот впечаток, со кој планирав да ја започнам оваа рецензија, осврт или што и да е, ми беше следниов: „Со овој албум Светлост го искристализираа својот стил кој го навестуваа на нивните претходни албуми. Она што таму можеше само да се насети, сега е конечно актуализирано во препознатливост која не треба да се споредува со бендови кои практикуваат сличен израз“.
Погрешно. Светлост го имаа својот музички стил, израз, препознатливост уште откако првпат ги слушнав (веројатно некаде во 2017 година). Само што тогаш не ја познавав доволно нивната музика, па морав (изнасилен збор кој алудира непотребна изнасиленост) да ги споредувам со The Thing или Made to Break. Склоноста да споредувате нешто ново со нешто друго кое веќе ви е познато е мрзлива состојба на духот. И таа не е фер кон луѓето кои работеле и вложувале напор во музиката. Ги сведувате на други (дури и кога тоа не ви е намерата), наместо да ги слушате како нивни и свои.
Стилот на Светлост е тој, уште од 2018 година, а сигурно и пред тоа. Еве го: кликнете на видеото и ќе ја чуете и видите нивната изведба на темата „R+J (for Miliana Lenak)“ во автобус на ЈСП – песната која го отвора нивниот најнов албум Everything Was as It Had Been a Minute Ago. Не се сеќавам дали тоа беше првиот пат кога ја чув, ама набргу потоа (иако ја снимав на постар модел смартфон) ми стана фаворит. Жестоко тажна композиција! Тоа најмногу ме бендисува кај Светлост. (Мислам дека одоколу тоа и го напишав во пропратниот текст за нивниот претходен трио албум Six Years.) Ретки се музичарите кои можат тагата да ја брутализираат и таа да звучи како панк џез (повторно еден проблематичен таг/поджанр). Ама трагичната финта е дека тагата честопати знае да биде таква во поглед на нејзините одложени ефекти: немилосрдна, брутална и незапирлива. И таа тера на гнев, лутина, пркос, отпор, неприфаќање…
Оваа тага може да се слушне безмалу низ целиот албум: таа некогаш е апстрактна, некогаш е претставена со мелодија која алудира на меланхолија, а некогаш е конкретна, заради загуба на близок пријател/соработник. Насловната композиција малтене не може да ја издржи тагата акумулирана во целиот овој свет: рифот на Дени Омерагиќ држи немилосрдна тензија, Кико Новковски мава како избезумен, а Нинослав Спировски небаре не може да го додржи саксофонот да не урла од мака. Добрите музичари не ги свират своите инструменти, туку обратно: оставаат тие самите да бидат свирени од нив. Тоа е она што во феноменологијата се нарекува second nature или вродена навика. Да владееш со инструментот до тој степен и на тој начин што тој за тебе преминува во несвесен, поткожен имплант. Притоа, сѐ што треба да се направи е да се даде иницијална емоција во вид на мотив, фраза, мелодија; потоа оставаш инструментот да го направи останатото како протетичка надградба на твоето тело-свест.
А што да се отсвири кога ќе се соочите со загуба на близок пријател?! „Everyone Who Is Gone Is Already Here (for Mirko Popov)“ е сонична елегија за една тага која не може да се вербализира. Сѐ што останува да се стори е да се притисне „record“ и да се остави машината да сними она што во тој момент на Нино му натежнало од загубата на Мирко, додека во заднина тече хипнотичкиот ритам на Дени и Кико – еден од оние кои ве тераат глувонемо и беспомошно да гледате во една точка во која сте ја фиксирале загубата.
Последната, 20-минутна композиција – „Everywhere We Are Is an Hour to Noon (and) It Will All Be Over Just as Near“, е како празно платно поставено пред медитативна звучна палета, при што секој од музичарите добил слобода да си поигра низ таа палета која се разлева низ време. Слушајќи и гледајќи ја изведбата во живо на овој музички габарит, добивате впечаток дека се соочувате со звучен монолит чија цел е да голта сѐ пред себе како црна дупка. Ми се чини дека тука, за разлика од албумот Transmarginal Beverly Hills (на Филип Букршлиев, Константин Хаџи Коцев и истиот Нино од Светлост), не се остава можеби воопшто простор за некаква надеж. Сѐ е тука поставено врз минималистичката репетитивна перкусија на Кико, врз која се менуваат продорниот бас и тажно-завивачката баритон гитара на Дени, од една страна, и тенор саксот и кларинетот на Нино, од друга, попусто натпреварувајќи се чиј звук (чие завивање на самиот крај) попрво ќе исчезне во црната дупка на заборавот. Зашто идејата на оваа музика е да биде заборавена (да, токму така како што Ерик Долфи своевремено алудираше) во истиот момент кога ќе прозвучи низ воздухот. Се обидувам да замислам што би се случило кога ехото/фонијата од баритон гитарата на Дени на крај би влегло во continuous loop (опција која е можна на грамофонските плочи); не можам да замислам ништо добро.
Слушајте го овој албум и потоа веднаш заборавете го! Доколку остане премногу долго со вас, нема добро да си поминете…
Вангел Ноневски
