Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Медиумската писменост во земјава не постои како термин во ниту една наставна програма, документ, вклучувајќи ја и последната Стратегија за образование 2018-2025 година. Се сретнуваат поими „дигитална писменост“ и „информатичка писменост“, но, за жал, неретко употребата на новите медиуми во наставата се поистоветуваат со медиумска писменост. Тоа не е исто. Учењето „со медиуми“ не значи исто што и „за медиумите“. Медиумската писменост треба да им помогне на учениците критички да го толкуваат она што го слушаат, гледаат, наместо медиумите да ги контролираат нив, вели Александра Теменугова од Високата школа за новинарство и за односи со јавност.
Теменугова на конференција во „Холидеј ин“ презентираше истражување на Високата школа правено во соработка со Бирото за развој на образованието (БРО), кое покажа дека медиумската писменост, и ден денес, не е јасно дефинирана во образовниот систем.
Пред се’, вметната е во повеќе различни предмети. Најмногу во предметот мајчин јазик, односно на сите јазици на кои се одвива наставата во Македонија. Учениците се запознаваат со различни видови медиуми. Не дека не ги познаваат медиумите, но образованието им ги кажува оние за комуникација, нивната улога во општеството, меѓутоа не ги учи како да внимаваат и ги восприемаат медиумските содржини.
„Само 5 до 7% од наставата опфаќа теми кои треба да поттикнат критички однос кон медиумите. Наставниците задолжени на децата да им ги пренесат овие содржини, најчесто се тие што предаваат мајчин јазик, општество, работа со компјутери, граѓанско образование… Да не заборавиме дека ‘Граѓанско образование’, според нормативите, можат да предаваат и наставници по историја. Самите наставници поставуваат прашање дали се чувствуваат доволно способни и доволно медиумски писмени да ги пренесат компетенциите до учениците“, рече Теменугова.
Нагласи дека во долгоповикуваната, реформирана наставна програма по „Граѓанско образование“, основците учат на тема насловена „Религијата, уметноста и медиумите во граѓанското општество“. Ова во превод значи – три теми во шест часа, од кои за медиумите се издвоени само два.
„Од нив од учениците се очекува да постигнат резултати – да ја препознаат улогата на медиумите во креирањето на јавното мислење, да ги анализираат можностите за примена на современите медиуми во својата средина. Пазете, треба да се направи училишен весник, училишно радио, интернет портал, блог, влог… сето тоа во два часа!“, потенцираше Теменугова.
Од Конференцијата каде беше промовирано истражувањето „Медиумската писменост во Македонија: обид за имплементација во основното образование“
Исто така, увиделе дека е нужно осовременување на условите за работа во образовните објекти. Прво, наставниците се жалат дека недостасува интернет.
„Недостасуваат компјутери каде би правеле и вежбале медиумски производи. Недостасуваат медијатеки, смарт табли. Некаде има, но недоволно!“, забележа таа.
Под итно побара ревидирање на наставните програми, а медиумската писменост да биде вклучена од предучилишно до високо образование.
„Нашите деца гледаат ‘јутјубери’, играат видео игри, но нашиот образовен систем недоволно обрнува внимание и не разговара со нив како да се справат со овие нови содржини“, нагласи Теменугова.
Исто така, освежување на учебниците, поголема ангажираност на БРО во следењето и имплементацијата, обуки за наставници и зајакнување на наставниот кадар за овие содржини. Побараа и саработката со медиумите и новинарите да биде вклучена и во редовната настава, како дел од заклучоците на истражувањето „Медиумската писменост во Македонија: обид за имплементација во основното образование“.
Искуства од светот?
Високата школа преку истражување увиделе дека инкорпорирање на образованието и медиумската писменост одамна е воспоставена практика во светот и Европа. Најпрво во УНЕСКО, потоа во Европскиот парламент и Советот на Европа, преку бројни резолуции, препораки…
„Следејќи ги овие насоки денес речиси нема европска земја, каде не се изучува како преку медиуми и со медиумите, печатот, радиото, телевизијата, интернетот, музиката, книгата, театарот, филмот… учениците да стекнат компетенции, разбирање, способност за нивно толкување, критичко вреднување “, нагласи Теменугова.
Најчест е примерот со т.н. интеркурикуларен модел на образование, кога медиумската писменост се изучува во мајчиниот јазик, а одделни делови се „расфрлани“ по различни предмети.
Друг модел е кога постои посебен предмет, задолжителен или изборен. Плус, дополнителни активности врзани за училишни секции, весници, редакции за млади и сл. Ваков модел се применува и во Словенија, првата земја во Централна и Источна Европа што ја воведе медиумската писменост во системот од предучилишно до високо образование.
Бојан Шашевски
-
Mësimi “me media” nuk do të thotë dhe mësim “për mediat”
19/12/2018 – #FUQIAESHTATË, LAJME, QYTETARË
Arsimi mediatik në vend nuk ekziston si term në asnjë program mësimor, dokument, përfshirë edhe Strategjinë e fundit për Arsim 2018-2025. Hasen terme “arsimi digjital” dhe “arsimi informatik”, por për fat të keq, jo rrallë herë në procesin mësimor identifikohen me arsimin mediatik. Kjo nuk është e njëjtë. Mësimi “me mediat” nuk do të thotë dhe mësim “për mediat” Arsimi mediatik duhet t’i ndihmojë nxënësve që ta interpretojnë në mënyrë kritike atë që e dëgjojnë dhe shikojnë, në vend se mediat t’i kontrollojnë ata, thotë Aleksanda Temenugova nga Shkolla e lartë e gazetarisë dhe marrëdhënieve me publikun.
Temenugova në një konferencë në Holiday Inn paraqiti një hulumtim të Shkollës së lartë në bashkëpunim me Byronë për Zhvillimin e Arsimit (BZhA), e cila tregoi se arsimi mediatik ende nuk është përcaktuar qartë në sistemin arsimor.
Para së gjithash, është e inkorporuar në shumë lëndë të ndryshme. Më së shumti në lëndën e gjuhës amtare, domethënë në të gjitha gjuhët në të cilat zhvillohet mësimi në Maqedoni. Nxënësit njihen me lloje të ndryshme të mediave. Jo se ata nuk i njohin mediat, por edukimi ua tregon ato për komunikimin, rolin e tyre në shoqëri, por nuk i mëson ata se si ta perceptojnë përmbajtjen e medias.
“Vetëm 5 deri në 7% e procesit arsimor mbulon tema që duhet të inkurajojnë qëndrim kritik ndaj mediave. Arsimtarët të cilët janë të detyruar t’ia transferojnë fëmijëve këto përmbajtje janë kryesisht ata që mësojnë gjuhën e tyre amtare, shoqërinë, punën me kompjuterë, edukimin qytetar … Le të mos harrojmë se ‘Edukimi qytetar’, sipas normave, mund ta mësojnë edhe arsimtarët e historisë. Vet arsimtarët parashtrojnë pyetje nëse ndjehen mjaftueshëm të aftë dhe mjaftueshëm të arsimuar në media për t’i transferuar kompetencat e tyre në studentët, “tha Temenugova.
Ajo theksoi se në programin e shumëpritur, të reformuar për “Arsimi shoqëror”, nxënësit e shkollave fillore mësojnë mbi temën “Feja, arti dhe media në shoqërinë civile”. Kjo në përkthim do të thotë – tri tema në gjashtë orë, nga të cilat vetëm dy janë të veçuara për median.
“Nga nxënësit pritet të arrijnë rezultate – të njohin rolin e medias në krijimin e opinionit publik, t’i analizojnë mundësitë për t’i aplikuar mediat moderne në mjedisin e tyre. Shikoni, duhet të bëhet një gazetë shkollore, radio shkollore, portal interneti, blog… të gjitha këto për dy orë! “, Theksoi Temenugova.
Nga konferenca ku u promovua hulumtimi “Arsimi mediatik në Maqedoni: një përpjekje për zbatim në arsimin fillor “Ata gjithashtu gjetën se ishte e nevojshme të modernizohen kushtet për punë në mjediset arsimore. Së pari, mësuesit ankohen se mungon interneti.
“Mungojnë kompjuterë ku do t’i bënin dhe praktikonin produktet e mediave. Mungojnë mediet, ekranet e mençura. Ka diku, por jo mjaftueshëm! “, tha ajo.
Urgjentisht kërkoi rishikimin e programeve arsimore, ndërsa arsimimi mediatik duhet të përfshihet nga edukimi parashkollor deri në atë të lartë.
“Fëmijët tanë shikojnë YouTube, luajnë video lojëra, por sistemi ynë i arsimit nuk u kushton vëmendjen e duhur dhe nuk flet me ta se si të përballen me këto përmbajtje të reja”, tha Temenugova.
Gjithashtu, freskimi i librave shkollore, angazhimi më i madh i BZHA-së në monitorimin dhe zbatimin, trajnimin e arsimtarëve dhe fuqizimin e stafit mësimdhënës për këto përmbajtje. Ata kërkuan edhe bashkëpunim me mediat dhe gazetarët të përfshihen në mësimin e rregullt si pjesë e konkluzioneve të hulumtimit “Arsimi mediatik në Maqedoni: përpjekje për zbatim në arsimin fillor ”
Përvojat nga bota?
Shkolla e lartë përmes hulumtimeve ka gjetur se përfshirja e arsimit mediatik ka qenë praktikë e gjatë në botë dhe në Evropë. Së pari në UNESCO, pastaj në Parlamentin Evropian dhe në Këshillin e Evropës, përmes rezolutave të shumta, rekomandimeve …
“Duke ndjekur sot këto udhëzime, pothuajse nuk ka asnjë vend evropian ku nuk dihet se si përmes mediave, shtypit, radios, televizionit, internetit, muzikës, librave, teatrit, filmit … studentët fitojnë kompetencë, mirëkuptim, vlerësim kritik “, theksoi Temenugova.
Shembulli më i zakonshëm është i ashtuquajturi. model interkurrikular i arsimit, ku mësimi mediatik mësohet në gjuhën amtare dhe pjesët e veçanta janë “të shpërndara” në lëndë të ndryshme.
Një model tjetër është kur ekziston si lëndë e veçantë, e detyrueshme ose fakultative. Plus, aktivitete shtesë që lidhen me seksionet shkollore, gazetat, botimet për të rinjtë, etj. Ky model zbatohet edhe në Slloveni, vendi i parë në Evropën Qendrore dhe Lindore për të futur arsimimin mediatik në sistemin parashkollor deri në arsimin e lartë.
Bojan Shashevski
* Kjo përmbajtje u përgatit me ndihmën e Bashkimit Evropian në kuadër të Projektit për shprehjen e të rinjve. Përmbajtja edukative e botuar është përgjegjësi e Forumit Arsimor Rinor dhe ajo nuk pasqyron domosdoshmërish pikëpamjet e Bashkimit Evropian.
* Оваа содржина е изработена со помош на Европската Унија во рамките на Проектот за
младинско изразување. За објавените содржини е одговорен Младински образовен форум и
истите нужно не ги одразуваат ставовите на Европската Унија.