Сакаме да направиме Центар за рехабилитација на лица со аутизам и сродни состојби во Штип. Меѓу другото, центарот да биде раководен и од родители. Многу од родителите на лицата со посебни потреби сега седат дома, со своето дете, иако се работоспособни и би допринеле за економијата на земјава. Центарот би функционирал со донации. Проектот не го измисливме ние, туку е врз искуства од Германија, Данска, Норвешка. Таму видовме среќни деца. Нашите деца не се глумци, не знаат да глумат среќа. Затоа, заклучивме дека им е потребен центар што ќе функционира, со луѓе што ќе се ангажираат, вели во разговор со Радио МОФ, Зоран Мијалков од Здружението „Сплотени срца“.
Ова Здружение преку краудфандинг кампања, заедно со пријатели поддржувачи, собира средства за првиот Центар за рехабилитација на лица со аутизам и сродни состојби во Штип. Секој може да се вклучи и да донира за оваа иницијатива.
Пилот-проектот е наменет за Штип, но пошироката идеја е да се отворат девет вакви центри во девет региони од Македонија, а најголемиот да биде во Скопје.
Зоран Мијалков
Мијалков смета дека моменталните центри во државата, под капата на Министерство за труд и социјала – не се баш соодветни.
„Знаеме како одат вработувањата кај нас во Македонија. Покрај нашите деца нема потреба да биде најстручниот, туку оној што навистина сака да седне да работи. Нема ефект да биде стручен, а да не сака да вложува енергија. Во земјава, вработени се праќаат на обуки, но голем дел е фрлање пари на разговори, на теорија, а на крај добиваш сертификат. Која е поентата да добиеш диплома за дефектолог или логопед, без да имаш средба со дете? Затоа, сакаме да ја оствариме идејата, бидејќи видовме дека државата премногу не се интересира. Обично сите се интересираат за избори, а се сведува само на хартија“, вели Мијалков.
Мијалков, кој и самиот има искуство со дете со аутизам, објаснува дека средствата што се собираат е да го изградат, опремат и развијат Центарот. Потоа би функционирал на посебен начин преку донации. Моментално се во процес за наоѓање земјиште за негова изградба.
„Центрите би работеле без пари“
Според Мијалков, не е работата за пари, туку да биде како што треба.
„Пример, тој центар во Скопје нема да го раководат штипјани, туку и локални родители чии деца би биле третирани. Ама бидејќи е наш проект, ќе треба да се согласат да се контролира неговата работа. Не смееме да дозволиме да отиде залудно ниту еден денар. Сакаме да формираме комисија, активни луѓе што ќе прават ревизија. Нема да работиме со пари“, дополнува Мијалков.
На прашањето како би работеле без пари, тој вика: „лесно, со филантропи, со донатори“.
„Пример, ти си филантроп. Требаат двајца физиотерапевти за центарот. Јас нема да ти речам ‘пушти ми пари, па јас ќе ги плаќам физиотерапевтите’. Не. Филантропот ќе ги плати физиотерапевтите. Планираме посебен начин на собирање донации – по блокови, прозори, штекери итн. Пример, немаш многу пари, но можеш да купиш еден штекер. Јавно на сајт ќе биде објавена сметка, а ти ќе уплатиш на производителите, а тие ќе ни ги достават нас. Зошто некој да ми даде пари за прозори, ако можам да ги злоупотребам? Вака, ќе бидат наменети единствено за центарот. Парите нема да одат за нас, туку за потребите за децата. Ама ние ќе го раководиме центарот, а не некој што лепи плакати“, нагласува Мијалков.
Веќе контактирал повеќе сопственици на фирми. И тие си имаат свои задолженија, долгови и проблеми, но има начин да помогнат. Ако поседува камион, доста е само да им го отстапува по потреба, за достава. Според Мијалков, и тоа е вид на донација.
„Целта е да нема пари на сметка. Овој механизам не го смисливме ние, туку видов дека функционира во Германија и Данска. Потоа би имало ‘ходник на благодарноста’. Места каде ќе се истакнат сите оние што донирале, се разбира, по договор дали сакаат да бидат видливи или анонимни“, објаснува Мијалков.
„Џабе скапи терапии ако не одговараат на детето“
Во однос на тоа какви третмани би добивале децата, Мијалков потсетува дека аутизмот кај секое дете е различен. Прави паралела со Германија каде, вели тој, кога прв пат носиш дете во центарот, се прави конзилиум од логопеди, дефектолози, психолози, физиотерапевти итн. Ќе ги викнат родителите, заедно ќе ја разгледаат состојбата и дијагнозата на детето, па се воспоставува индивидуален третман.
За Мијалков, не е поентата да се носи детето по терапии само колку да се однесе. Некои родители го носат два пати неделно, по 45 минути по третман, во различни центри со различни дефектолози или логопеди.
„Треба индивидуален план за работа. На моето дете може му треба два часа логопед, а на твоето четири. Вака, друг е ефектот, бидејќи ќе се воочи која терапија најмногу одговара на детето. Во ‘меката соба’, со ПЕКС, АБА терапија… И да е скапа терапијата, ако не одговара за твоето дете, не е ефективна. Џабе е“, потенцира Мијалков.
Тој смета дека е потребен и софтвер. Секое дека да си има алка со GPS. Да го однесеш детето во центарот, вели тој, а на камера да можеш да видиш што се случува.
Визуелизација од краудфандинг кампањата за проектот за Центарот
„На тој начин ем детето е осигурано, ем вработените. Дете како дете, може да се сопне и да ја удри главата. Ама, на камерата ќе се види дека не е од вработените, на тој начин и тие се заштитуваат. Секој има бенефит од камера, освен оној што сака да пуши цигара и пие кафе, а да зема плата. Или да му пушта на детето цртани на телефон, иако тоа не е предвидено со третманот. Така детето може да има регрес. Камерата би била награда на тој што си работи професионално“, вели Мијалков.
„Целта е да имаме барем полу-самостојни деца“
Повторува, целта е да се работи со децата и да бидат среќни. За него, најважно е центрите да не бидат места каде некој „само ќе го остави детето и да си брка работа“.
„Не! Целта на Рехабилитацискиот центар е да го рехабилитира детето, да се види во кои аспекти може да напрадува. Индивидуално е кај секое дете. Да му се овозможи напредок, вештини. Целта е да постигнеме барем полу-самостојни деца. После нас, да може да води живот. Џабе е ако само го научиш да кажува зборови, без да знае самото да оди во тоалет. Мораме да се избориме за нашите деца. Еден ден ќе не’ нема. Што се попаметни Германците од нас? Само имаат систем. Ако може да функционира кај нив – може и кај нас“, смета Мијалков.
За него, ваквиот начин е спасот. Ако не успее, смета Мијалков, многумина ќе продолжат да се иселуваат од земјава, за да ги третираат децата.
„Јас мислам ќе успееме, бидејќи не се потребни којзнае колку пари. Ние паталците, и оние што сме ‘најутепаните’ ќе го направиме центарот. Тој што ја има маката – тој менува работи. А многу луѓе се со мака во нашето општество. Тие највеќе разбираат. Пример, во Штип најголема поддршка доаѓа од најпонижените, од текстилните работници. Наместо да си купи баничка – ќе ги донира, бидејќи знае, почувствувал. Ние ги поддржуваме текстилците, зашто многу од нашите родители токму се текстилни работници“, вели штипјанецот Мијалков од „Сплотени срца“.
Тој преку видео, по повод 3 декември, Меѓународен ден на лицата со посебни потреби, ги повика политичарите да им бидат гости во нивните домови, да видат како живеат и со што се соочуваат.
Бојан Шашевски